شهرداری کابل سال گذشته خورشیدی، ۲۶۴ ایستگاه شهری را در بیست‌ودو ناحیه شهر کابل با هزینه‌ی 160 میلیون افغانی ساخت اما با گذشت کمتر از یک سال، این ایستگاه‌ها به زباله‌دانی و مکان‌های تجمع معتادان تبدیل شده و یا اینکه توسط برخی از شهروندان تخریب شده است.پروژه 160 میلیون افغانی شهرداری کابل که قرار بود با راه‌اندازی بس‌های شهری موجب آسایش و رفاه مردم شود، اکنون به دلیل بی‌برنامگی شهرداری کابل و وزارت ترانسپورت توسط شماری از شهروندان تخریب شده که موجب آزار مردم می‌شود.
روانشناسان تخریب اموال عمومی را نوعی اختلال می‌دانند که در رده‌های سنی نوجوانی و جوانی بروز می‌کند و آن را «وندالیسم» می‌پندارند.
وندالیسم چیست؟
در تعریفی که «مارشال کلینارد»  و «رابرت میر»، جرم شناسان برجسته آمریکایی از وندالیسم ارایه داده‌اند، آمده است: «وندالیسم عبارت است از تخریب اموال عمومی به صورتی مداوم و مکرر».
«پاتریس ژانورن» جامعه شناس هم وندالیسم را نوعی روحیه بیمارگونه تعریف می‌کند که به تخریب تاسیسات عمومی نظیر تلفون‌های عمومی، چوکی‌های بس‌های شهری، مترو، ترن‌های مسافربری، باجه‌های پُست و مانند آن تمایل دارد.
رها احمدی، روانشناس می‌گوید که پدیده وندالیسم یک مساله اجتماعی است و افرادی که در رده سنی نوجوانی و جوانی قرار دارند دست به تخریب اموال عمومی‌ می‌زنند. اقدام به این عمل، دلایل متفاوتی دارد.
خانم احمدی افزود، اما باید متناسب با هر جامعه‌ایی ریشه‌‌یابی شود، ولی یک سری دلیل و ریشه‌ها به صورت عموم وجود دارد و قابل تعمیم به جامعه افغانستان نیز است، مثل مشکلات اقتصادی، ناکامی‌ها، محرومیت‌ها، ناامنی و خشونت. این مشکلات باعث بروز این اختلال می‌شود.
او علاوه کرد، این اختلال به این دلیل در سن نوجوانی بروز می‌کند که در این رده سنی، فرد در مرحله رشد خود، دنبال ساختن یک خط مشی است تا بتواند دایره اطراف خود را پر رنگ کند و به خانواده و دوستان خود بگوید که مستقل شده‌ام و از سوی دیگر به دلیل اینکه بستر مناسبی برای رشد این گروه‌های سنی نیست، این خلاقیت به اختلال یا تخریب تبدیل می‌شود که منجر به یک مسیر اشتباه می‌شود.
خانم احمدی ادامه داد، «به دلیل اینکه در جامعه ‎ی افغانستان نیازهای افراد براورده نمی‌شود، در نتیجه ته‌واره‌ای که در ذهن افراد شکل می‌گیرد که بگوید من خوب هستم و این جامعه است که به نیاز‌های من پاسخ نمی‌دهد و در نتیجه به یک خشم و خشونت در درون افراد نسبت به جامعه به شکل‌های مختلف بروز می‌کند که یکی از آنها وندالیسم است.»
او افزود که این پدیده (وندالیسم) می‌تواند به نارضایتی از حکومت‌ها خلاص ‌شود اما با توجه به شرایطی که (جنگ، ناامنی، بیکاری، فقر و ...) افغانستان دارد، نمی‌تواند یگانه دلیل تخریب اموال عمومی باشد.
در شهر کابل در کنار ایستگاه‌های بس‌های شهری، ده‌ها چوکی پارک، اموال مکاتب و شفاخانه‌ها، باجه‌های فروش انلاین کریدیت کارت و حتی چوکی‌های موترهای شهری توسط شماری از شهروندان تخریب شده‌اند.
افرادی که دارایی های عمومی و دولتی را تخریب می‌کنند، بیشتر نگاه انتقام جویانه به موضوع دارند. با یکی از این افراد که به شکل دوستانه گفتگو شد. او هنگامی که به یک چوکی در پارکی در کارته چهار با لگد می‌زد، گفته شد که «میده می‌کنی/ می‌شکنی» با لحنی رکیک، فحشی به دولت داد و به عبارتی کوچه بازاری گفت که مهم نیست.
رها احمدی، روانشناس می‌گوید که حکومت باید ریشه این پدیده را کشف کند و با توجه به آسیب‌شناسی، برای رفع این اختلال اقدام کند.
او افزود که به دلیل اینکه حکومت آسیب ‎شناسی دقیقی انجام نداده، نمی‌تواند برای رفع این مشکل توصیه‌ای انجام داد اما تنها کاری که حکومت می‌تواند باید امکانات و شرایط شغلی، خدمات آموزشی، اقتصادی و رفاهی را برای مردم تامین کند به نحوی که برای مردم قابل مشاهده باشد.
او در ادامه گفت که راه دیگر ان است که نظارت بیشتری از مکان‌ها و اثار تاریخی که در کشور وجود دارد، با گماشتن نگهبان و یا مسئول انجام شود.
شهرداری کابل و وزارت ترانسپورت آمار دقیقی از میزان تخریب و خساراتی که به این ایستگاه‌ها وارد شده است، ارایه نکردند اما می‌پذیرند که شماری از ایستگاه‌ها توسط افرادی «بی‌مسئولیت» تخریب شده است.
بی‌برنامگی و ناهماهنگی وزارت ترانسپورت و شهرداری کابل
شهرداری کابل می‌گوید که طبق قرارداد، قرار بود ایستگاه‌های بس شهری توسط شهرداری ساخته شود توسط وزارت ترانسپورت با بس شهری مجهز شود. شهرداری ایستگاه‌ها را ساخت اما وزارت ترانسپورت، بس‌های شهری را مهیا نکرد.
نعمت‌الله بارکزی رئیس نشرات شهرداری کابل به روزنامه افغانستان‌ما گفت که شهرداری کابل زیربنای ترانسپورت شهری را باید می‌ساخت و وزارت ترانسپورت باید بس‌های شهری را فعال می‌کرد. شهرداری ایستگاه‌ها را ساخته اما «متاسفانه» وزارت ترانسپورت موفق نشده است که بس‌های شهری را راه‌اندازی کند.
آقای بارکزی افزود که از این ایستگا‌ه‌ها از سوی شماری از شهروندان «بی‌مسئولیت» استفاده‌های نابه‌جا می‌شود اکنون شهرداری کابل در نظر دارد، ایستگاه‌ها را به سکتور خصوصی بدهد یا اینکه بس‌های شهری که شهرداری قرار است مهیا ‌کند، استفاده شود.
وزارت ترانسپورت اما بدون اینکه بپذیرد که مشکل از این نهاد است، می‌گوید که طرح «ترانسپورت شهری» ساخته شده و در بودجه سال مالی 1400 قرار گرفته است و بعد از تایید، این طرح عملی خواهد شد.
حکمت‌الله قوانچ، سخنگوی وزارت ترانسپورت به روزنامه افغانستان‌ما گفت که طرح «ترانسپورت شهری» توسط کابینه تایید شده و این طرح در 4 سال در چهار فاز تطبیق خواهد شد.
آقای قوانچ در مورد اینکه ایستگاه‌های ساخته شده بی‌مصرف باقی مانده و حتی تخریب شده، گفت که ایستگاه‌هایی که توسط شهرداری ساخته شده است، در 9 خط توسط ملی ‎بس‌های شهری دولتی استفاده می‌شود. ادعای که توسط شهروندان تایید نشد.
او ادامه داد، در کنار این بیش از 30 شرکت خصوصی نیز در شهر کابل فعالیت و از این ایستگاه‌ها استفاده می‌کنند. فقط در ساعاتی که ممنوع است از ایستگاه‌ها استفاده نمی‌شود که شماری از دستفروشان از آن استفاده می‌کنند. او اما وظیفه نگهداری این ایستگاه‌ها بر عهده شهرداری کابل دانست.
سخنگوی وزارت ترانسپورت در مورد تکمیل کردن پروژه ترانسپورت شهری گفت که بودجه این طرح در بودجه سال مالی 1400 پیشبینی شده است و قرار است با تایید بودجه این طرح آغاز ‌شود. فاز اول حدود 9 ماه را در بر می‌گیرد. فاز دوم 3 ماهه باید تکمیل شود.
او علاوه کرد، در این طرح، تعمیر ملی‌بس‌ها، خریداری بس جدید، ساخت زیربناها و سایر مواردی که به ترانسپورت شهری مربوط می‌شود، جاسازی شده است.
مقام‌های دولتی طی سال‌های گذشته همواره خبر از ساخت زیربناها برای رفاه شهروندان داده است و گاهی حتی پروژه‌هایی را نیز آغاز کرده ‎اند اما اکثر این پروژه‌ها به ثمر نرسیده که بعدها تخریب شده است. حکومت تاکنون نتوانسته آمار دقیقی از میزان خساراتی که شهروندان بر اموال عمومی وارد می کند، منتشر کند، اما میزان تخریب اموال مکاتب، اموال دولتی داخل شهر، نشان می‌دهد که به ارزش میلیاردها افغانی اموال عمومی تخریب شده است.