گزارش : علیرضا احمدی
کارشناسان و شهروندان کشور با نزدیک شدن دور دوم گفتگوهای صلح، می‌گویند که هزینه صلح نباید کمرشکن‌تر از جنگ باشد و باید به ارزش‌ها توجه شود.
سید عبدالصمد مشتاق، استاد دانشگاه به روزنامه «افغانسان‌ما» گفت: «هزینه صلح نباید کمرشکن‌تر از هزینه جنگ باشد،... یعنی نباید این هزینه آنقدر سنگین باشد که ما در دوران جنگ می‌پردازیم.»
آقای مشتاق افزود که اکنون درست است که ما قربانی‌ها و هزینه‌های زیاد اقتصادی می‌دهیم، اما «اگر هزینه صلح بیشتر باشد، جنگ بهتر از آن صلح است.»
او تاکید کرد که در روند گفتگوهای صلح ارزش‌ها باید حفظ شود و توافقات باید به گونه‌ای باشد که افراطیت دوباره رشد نکند و تهدیدهای بلاقوه‌ای که وجود دارد، سر بیرون نکند.
حکومت برای رفتن به پای میز گفتگو با گروه طالبان، دو جرگه مشورتی را در کابل برگزار کرد و نظر بیش از 3400 نماینده از سراسر کشور را در مورد نحوه‌ی گفتگوهای صلح گرفت.
در نخستین جرگه بر روی چگونگی پیشبرد روند گفتگوهای صلح مشاوره گرفته شد و در دومین جرگه در مورد آزادی حدود 400 زندانی خطرناک طالبان، گفتگو شد.
اعضای دومین جرگه که بیش از 3400 تن از نمایندگان مردم بود، به رهایی 400 زندانی خطرناک گروه طالبان رای مثبت دادند تا گفتگوهای صلح آغاز شود. روند گفتگوهای صلح در پی آزاد نشدن 400 زندانی خطرناک گروه طالبان متوقف شده بود.
اما گروه طالبان بعد از آزادی 400 زندانی خطرناکش، بدون توجه به مفاد توافقنامه ‎ای که با ایالات متحده امریکا مبنی بر کاهش خشونت امضا کرده بود، بر حملات خود ادامه داد.
محمد کریمی، فارغ‌ رشته حقوق می‌گوید که حکومت با توجه به درسی که از روند طی شده گفتگوهای صلح گرفته است، در دور دوم باید محتاط ‌تر حرکت کند و به گروه طالبان «باج و یا امتیاز» ندهد.
آقای کریمی گفت که گروه طالبان همچنان به اصول مدنی پایبند نیست و تاکیدهای آنان در روند گفتگوهای صلح نشان‌دهنده قرائت جدید از امارت اسلامی است. او افزود که حکومت باید در کنار روند گفتگوهای صلح، باید در جبهه‌های جنگ نیز فعال باشند تا گروه طالبان در میدان خالی هنرنمایی نکند.
این دانشجوی رشته حقوق از سوی دیگر بر این باور است که اعضای هیات گفتگوکننده صلح نیز در برخی موارد متحدانه عمل نمی‌کنند و در نظر دارند تا نظام را تحت فشار قرار دهند. اختلاف‌هایی که به نفع گروه طالبان است.
در روزهای گذشته شماری از اعضای هیات گفتگوکننده صلح، اظهاراتی را کرده‌اند که نشان می‌دهد آنان نیز در پی متلاشی شدن این دولت هستند.
در آخرین مورد، عبدالحفیظ منصور، عضو هیأت مذاکره‌کنندۀ صلح دولت گفته که بعید است طالبان مانند گلبدین حکمتیار در چوکات دولت مدغم شود؛ او پیشنهاد کرده که برای برقراری صلح در کشور نیاز است یک حکومت موقت شکل بگیرد.
آقای منصور روز 10 جدی در انستیتیوت مطالعات استراتژیک افغانستان تشکیل حکومت موقت را یگانه ساختار عملی برای پایان جنگ و ادغام طالبان در بدنۀ نظام توصیف کرد.
او اضافه کرد: «ما ناگزیر هستیم با حفظ چهارچوب نظام و ارزش‌های حقوق بشری به سمت یک حکومت موقتی که طالبان نیز در آن شامل شوند، حرکت کنیم.»
تغییر نظام آری یا خیر؟
شهروندان کشور می‌گویند که نباید در روند گفتگوهای صلح به گزینه «تغییر نظام» فکر کرد؛ چون این روش می‌تواند گروه طالبان را حریص‌تر کند.
محمد کریمی می‌گوید که باید تمرکز بر آتش‌بس و ادغام باشد. اگر اعضا بر سر گزینه تغییر نظام فکر کند، به این معنی است که می‌خواهند به گروه طالبان باج دهند.
نورالله نوری شهروند کابلی نیز گفت که از آغاز روند گفتگوهای صلح، به صورت مستقیم و غیرمستقیم به گروه طالبان باج داده شده است و نباید این روند ادامه پیدا کند. انحلال دولت کنونی نوعی دیگر از باج‌دهی به گروه طالبان است.
آقای نوری افزود، این حکومت کاستی‌های زیادی دارد اما اگر بر انحلال آن فکر کنیم، گروه طالبان از زاویه قدرت وارد می‌شود و دیگر اندیشه‌های تندروانه خود را نیز تحمیل می‌کند.
او گفت که روند گفتگوهای صلح یک روند کوتاه مدت نیست و نیاز به زمان زیادی دارد. گروه طالبان با پذیرفتن آتش‌بس و ادامه گفتگوها، برای انتخابات دور آینده امادگی بگیرد.
شماری دیگر از شهروندان اما می‌گویند که حکومت باید هر کاری را برای آوردن صلح انجام دهد تا به نوعی باعث جلوگیری از قربانی شدن مردم شود.
محمدعظیم فتاح که موافق تشکیل حکومت موقت است، می‌گوید که اگر تشکیل حکومت موقت باعث کاهش خونریزی شود، مشکلی ندارد. او اما تاکید می‌کند که باید ضمانتی قوی از گروه طالبان گرفته شود تا با قبول تشکیل حکومت موقت، خواسته‌های دیگرش را تحمیل نکند.
فوزیه کوفی، یکی از اعضای گفتگو کننده صلح هیات دولت پیش از این به رسانه‌ها گفته بود که گروه طالبان از نظر اندیشه همان گروه دهه نود میلادی است و تغییری در روند فکری آنان نیامده است.
خانم کوفی در یک نشست خبری در کابل گفت که «صرف نظر از اینکه افکار مختلف طالبان باعث اختلافات بسیار عمیق است و حتی استفاده از خشونت، چیزی دیگری که در سه ماه احساس کردم این است که طالبان واقعیت ۲۰ سال افغانستان که در آن تنوع گروه‌های اجتماعی، کثرت گرایی سیاسی و آزادی های مدنی، فردی و آزادی بیان بیشتر شده، برای شان قابل قبول نیست.»
این در حالی است که تیم های گفتگوکننده حکومت و گروه طالبان در دور اول گفتگوهای صلح، پس از حدود هشتاد روز بحث روی کارشیوه گفتگوها توافق کردند و قرار است دور دوم این مذاکرات در شانزدهم جدی در دوحه آغاز شود. گفته می‌شود هیأت مذاکراتی دولت روز دوشنبه (15 جدی) به قطر خواهند رفت.
از سوی دیگر با نزدیک شدن دور دوم گفتگوها، ریاست جمهوری می‌گوید که شیخ تمیم بن حمد آل ثانی در صحبت تلفونی‌ که با محمداشرف غنی رئیس‌جمهور کشور داشت، به وی وعده سپرده است که کشور قطر برای برقراری آتش‌بس تلاش خواهد کرد.