صفحه نخست » افغانستان » مناسبت‌های پروژه‌ای؛ نابینـایـی که هیچ کس او را ندید
مناسبت‌های پروژه‌ای؛ نابینـایـی که هیچ کس او را ندید
گزارش : علیرضا احمدی
«حدود هفت سال است که سر این چهارراهی شلوغ می‌نشینم از صبح تا بیگاه؛ هیچ کسی مرا ندید و هیچ کس خبری از من نگرفته و نمی‌گیرد.»
این سخن محمد مهدی، مردی نابینا است که سر چهارراهی پل سرخ در کابل می‌نشیند و برای امرار معاش، کارت اعتباری (کریدت کارت) تلفون می‌فروشد.
محمد مهدی حدود 30 سال پیش بر اثر جنگ‌های داخلی و انفجار بمبی برای همیشه دنیایش تاریک شد و دیگر هیچ انسانی را ندید؛ آدم‌ها نیز او را ندیدند.
به مناسبت روز جهانی معلولان به سراغ این مرد نابینا رفتم. از او در مورد مشکلات و نحوه زندگی‌اش پرسیدم از اینکه آیا کسی برای کمک یا حمایت به او مراجعه کرده است؟
همه ساله نهادهای مختلف ملی و بین‌المللی روز سوم دسمبر (13 قوس روز جهانی معلولان) را تجلیل می‌کند و برای بهبود وضعیت زندگی معلولان برنامه ریزی می‌کنند.
محمد مهدی اما می‌گوید که این نهادها برای «پروژه‌گیری» و برای بهبود زندگی خودشان چنین برنامه‌هایی را برگزار می‌کنند، هیچ هدفی برای بهبود زندگی معلولان ندارند. اگر هم کاری کنند، برای تعدادی انگشت شمار.
او گفت که حدود هفت سال است سر چهارراهی پل سرخ می‌نشینم از صبح تا شام؛ به غیر از چند مشتری دایمی و گاهی رهگذری، هیچ کسی احوالم را نمی‌پرسد.
محمد مهدی می‌گوید از آن روزی که جنگ بینایی‌ام را از من گرفت، دولت و نهادهای ملی و بین‌المللی هم مرا دیگر ندید و در دنیای تاریک خود ماندم.
بیش از 4 دهه جنگ و ناامنی و حملات تروریستی باعث شده است که چند میلیون تن در کشور معلول شوند و قادر به زندگی به صورت عادی نباشند. بر اساس آمارهای بنیاد آسیا/ آسیا فوندیشن بیش از 13 درصد جمعیت کشور از معلولیت شدید رنج می‌برند.
اداره ملی احصائیه و معلومات، سال گذشته جمعیت کشور را حدود 35 میلیون تن اعلام کرده بود که بر اساس تحقیق آسیا فوندیشن، حدود 4.5 میلیون شهروند کشور دارای معلولیت هستند.
از سوی دیگر آمارهای اداره صلیب سرخ جهانی نشان می‌دهد که سالانه حدود ده هزار تن به جمع معلولان افزوده میشود و در کنار این، تعدادی هم بر اثر ابتلا به بیماری فلج کودکان/ پولیو نیز معلول می‌شوند.
حکومت هر چند متعهد به ارایه خدمات به معلولان است اما به دلیل مشکلات اقتصادی و ضعف در زیربناها نمی‌تواند به تمامی معلولان خدمات بدهد.
از جملۀ مجموع افراد دارای معلولیت که در فهرست وزارت کار، امور اجتماعی، شهدا و معلولین است، حدود ۱۲۸ هزار تن آنان مطابق قانون حقوق و امتیازات اشخاص دارای معلولیت، امتیاز دریافت می‌کنند.
به گفته مسئولان این وزارت، برای هر معلول کامل، سالانه ۶۰ هزار افغانی و برای معلولان قسمی، سالانه ۳۰ هزار افغانی حقوق داده میشود. در مجموع، سالانه ۱۶ میلیارد افغانی به معلولان امتیاز پرداخت میشود.
این وزارت همچنین می‌گوید که در زمینۀ دسترسی به خدمات صحی، تعلیمی، توزیع زمین و آموزش‌های فنی و حرفوی نیز برای معلولان خدمات و سهولت‌هایی فراهم کرده است.
محمد مهدی اما می‌گوید که هیچ گونه امتیازی از نهادهای دولتی نمی‌گیرد و با اندک درآمد خود و کمک خرجی فرزندش، زندگی اش را می‌گذراند.
او که صاحب پنج فرزند است و در یک خانه‌ی کرایه‌ایی در کابل زندگی می‌کند، می‌گوید که فرزند کلانش به دلیل فقر نتوانست ادامه تحصیل بدهد.
محمد مهدی گفت که این مشکل (نرفتن فرزندش به مکتب) مرا خیلی آزار می‌دهد، چون آینده‌ای فرزندم مانند خودم خراب میشود و مجبور خواهد بود کارگری کند.
بنفشه یعقوبی عضو کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان نیز به روزنامه افغانستان‌ما گفت که دولت و نهادهای ملی و بین‌المللی نتوانسته به طوری که باید می‌شد، برای بهبود وضع معلولان کار کند.
خانم یعقوبی افزود، اما تلاش میشود که اندک اندک برای بهبود وضع معیشتی و زندگی معلولان کشور، کار شود تا حقوق بشری آنان نیز رعایت شود.
اما بر خلاف این تلاش‌ها؛ محمد مهدی از زندگی در کابل خاطرات خوب و بد زیادی دارد. خاطرات بدی که گاهی باعث میشود از مردم این جامعه بدش بیاید و از تمامی آنان بترسد.
او می‌گوید که چندین بار مشتریانش از نابینایی‌اش سوءاستفاده کرده است و به خاطر اندک مفاد کریدیت کارت، کل پولش را با خود برده است و یا اینکه گاهی به پول «نمبر بدل» داده‌اند.
محمد مهدی همچنین گفت که هر چند شماری زیادی از شهروندان کابلی انسان‌های خوبی هستند اما تعدادی گاهی مسخره‌ام می‌کنند و کور خطابم می‌کنند.
کمیسیون مستقل حقوق بشر به مناسبت روز جهانی معلولان «دستنامه»ای را رونمایی کرد که بر اساس آنان از خانواده‌ها، مردم و معلولان خواسته که به حقوق بشری این افراد احترام بگذارند و در ادبیات گفتاری خود از واژه‌های نادرست استفاده نکنند.
این کمیسیون می‌گوید که افراد دارای معلولیت نیز به‌مثابه افرادی مستقل و آزاد از حقوق بشری یکسان با سایر هم‌نوعان خود برخوردار‌اند و به‌موجب رویکرد حقوق بشری نسبت به این قشر، که از دهه 90 میلادی به این‌سو به حیث رویکردی برتر در جهان مطرح است، هیچ بهانه و توجیهی برای اعمال تبعیض یا محدودیت در دسترسی آنان به حقوق انسانی‌شان پذیرفتنی نیست.
بنفشه یعقوبی عضو کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، گفت که اسناد و کنوانسیون‌های حقوق بشری، از جمله «اعلامیه جهانی حقوق بشر» و «کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت»، اصل «کرامت انسانی» را برای همه انسان‌ها، صرف نظر از رنگ، نژاد، زبان و سایر مشخصه‌ها و عوارض به رسمیت می‌شناسد.
خانم یعقوبی به شماری از ماده‌های قانون اساسی نیز اشاره کرد و گفت که این حقوق و وجایب را برای تمامی اتباع افغانستان، بدون هر گونه تبعیض، در نظر گرفته است.
او افزود، شاید بتوان گفت که اساسی‌ترین گام برای رفع این چالش‌ها، تغییر در نگرش مردم و اصلاح فرهنگ و گفتار و درک و کاربرد درست مفاهیم و الفاظ مرتبط با پدیده معلولیت و شخص دارای معلولیت باشد؛ آن هم به نحوی که کرامت انسانی آنان را به رسمیت بشناسد و نیز نگاهی واقع‌بینانه به این تنوع بشری دانسته شود.
فقر فرهنگی و بی‌سوادی باعث شده است که شماری از شهروندان کشور به ادبیات گفتاری خود توجه چندانی نکنند و گاهی از معلولیت را به عنوان یک ناسزا استفاده کنند. رفتاری که باعث رنجش معلولان میشود.