جو بایدن نامزد حزب دموکرات‌ها بر اساس گزارش‌های رسانه‌ها، اکثریت آرای جامعه ایالات متحده را کسب کرده و رئیس جمهور این کشور شده است. با پیروزی دموکرات‌ها، سرنوشت زلمی خلیلزاد «فرستاده» جمهوری‌خواهان چه خواهد شد؟
زلمی خلیلزاد در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ نماینده خاص وزارت امور خارجه امریکا برای صلح افغانستان تعیین شد تا در مورد صلح افغانستان با گروه طالبان گفتگو کند. او توانست بعد از گذشت بیش از هجده ماه گفتگو با گروه طالبان، توافقنامه‌ی صلح ایالات متحده امریکا با طالبان را امضا کند اما با امضای این توافقنامه گامی جدی در امور صلح افغانستان برداشته نشد.
اکنون کارشناسان مسایل سیاسی بر این باور هستند که زلمی خلیلزاد در اموری که موظف است، موفق نبوده و نتوانسته برای امریکا مفید واقع شود.
محمد موسی جعفری استاد دانشگاه در گفتگویی به روزنامه افغانستان‌ما گفت که آقای خلیلزاد نتوانست امریکا را از باتلاق افغانستان نجات بدهد و توافقنامه‌ای که با گروه طالبان امضا کرده است نیز موفق نبوده است؛ آمارها و نمودارها نشان از شکست توافقنامه می‌دهد.
آقای جعفری افزود که دموکرات‌ها با توجه اینکه قبول دارند زلمی خلیلزاد یک نخبه است، اما بهایی به او نمی‌دهند به دلیل آنکه نمایندگی از گفتمانی را می‌کند که دموکرات‌ها زیاد با آن موافق نیستند و او را با خود نگه نمی‌دارند به دلیل اینکه دستاوری نداشته است.
این استاد دانشگاه بر این باور است که در چند ماه آینده یک بازنگری راجع به آنچه که آقای ترامپ در سیاست خارجی به ویژه افغانستان انجام داده است، صورت می‌گیرد و به دلیل اینکه رضایت زیادی از کار آقای خلیلزاد نیست؛ بعید است که او باقی بماند.
آقای جعفری با اشاره به اینکه دموکرات‌ها نیروهای ورزیده‌ای در بحث صلح افغانستان دارند اما تاکید کرد که جو بایدن رئیس جمهوری آینده ایالات متحده نیز نمی‌خواهد که در باتلاق افغانستان باقی بماند.
او افزود: گفتمان بایدن در گذشته نیز نشان می‌دهد که افغانستان جایگاهی در سیاست خارجی‌اش ندارد، اما نه به آن شدتی که ترامپ روی دست گرفته بود.
جو بایدن پیش از این در سخنانی گفته بود که به جنگ‌های بی‌پایان در افغانستان و خاورمیانه خاتمه می‌دهد و بیشتر نیروهای امریکا را از افغانستان به خانه می‌آورد و مأموریت نیروهای امریکا را به طور دقیق بر مبارزه با القاعده و داعش متمرکز می‌کند.
بایدن معتقد است که «گیر افتادن در جنگ ‎های غیرقابل پیروزی، تنها توانایی ما را برای هدایت در موضوعات دیگری که توجه ما را می‌طلبد، تخریب می‌کند و از بازسازی ابزارهای دیگر قدرت امریکا باز می‌دارد.»
امریکا می‌رود یا می‌ماند؟
دونالد ترامپ رئیس جمهور کنونی ایالات متحده امریکا چندی پیش گفته بود که تا کریسمس سال جاری سربازانش را افغانستان خارج می‌کند؛ آیا بایدن از این اقدام حمایت می‌کند؟
محمد موسی جعفری استاد دانشگاه می‌گوید که مدت‌هاست که افغانستان در اولویت سیاست خارجی ایالات متحده امریکا نیست، در دوره ریاست جمهوری اوباما تلاش بر این بود که اهسته آهسته از منجلابی که در افغانستان گرفتار شده، بیرون شوند. این روند در دوره اوباما شیب ملایمی داشت اما در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ، شدت بیشتری گرفت.
آقای جعفری اما گفت: «اکنون با آمدن بایدن، این تصور را داشته باشیم که اوضاع کمی متفاوت است هر چند دو رئیس جمهور به دنبال خروج از افغانستان هستند اما مدل بازی‌های‌شان متفاوت است.»
او افزود که جو بایدن اکنون باید یک سناریوی جدیدی را برای صلح افغانستان و سیاست خارجی خود تعیین کند. «با آمدن بایدن، صلح افغانستان به این سادگی شکل نمی‌گیرد چون آمادگی وجود ندارد.»
این استاد دانشگاه در ادامه اضافه کرد، از سوی دیگر سابقه‌ای که ما از دموکرات‌ها داریم، آنان در سیاست خارجی تاکیدشان بر دیپلوماسی، مشورت و بررسی ابعاد موضوع است؛ رفتاری همانند ترامپ –یک جانبه و فردی- ندارند، در دوران اوباما نیز از پنتاگون نظر گرفته می‌شد. او افزود که رفتار دموکرات‌ها نزدیکتر به نورم‌های جهانی است، این می‌تواند به ما کمک کند.
دونالد ترامپ رئیس جمهور کنونی ایالات متحده بر خلاف نظر شماری از فرماندهان نظامی و اعضای سنا؛ اقدام به گفتگو و خروج نیروهای امریکایی از افغانستان کرد تا صلح افغانستان به نتیجه برسد اما برخلاف آزادی زندانیان گروه طالبان، خشونت‌ها کاهش نیافت و حکومت و گروه طالبان نیز موفق به ایجاد یک چارچوب برای گفتگوهای صلح نشدند.
آقای جعفری بر این باور است که با رفتن جو بایدن به کاخ سفید، در حوزه سیاست خارجی فردی را خواهد آورد که با رویکرد دموکرات‌ها بتواند سطح تعاملات و تنش‌های بین‌المللی را کاهش دهد و در رابطه به افغانستان سیاست‌های معقول‌تری را روی دست بگیرد.
او گفت که «آقای ترامپ به دنبال طالبان رفت و یک وجاهتی به آنان داد، توافقنامه‌ای را امضا کرد و حکومت افغانستان را نیز تحت فشار قرار داد تا شماری از زندانیان طالبان آزاد شوند و مصالحه با طالبان آغاز شود. اما واضح بود که حکومت و گروه طالبان آماده صلح نبودند؛ میزان بالای خشونت‌ها و ناامنی بیانگر این موضوع است که هیچ اراده‌ای برای صلح در کشور به ویژه از سوی طالبان نیست.»
پیش از این نیز کارشناسان گفته بودند که شماری از رهبران گروه طالبان با تحت فشار قرار گرفتن، به پای میز گفتگو با ایالات متحده امریکا حاضر شدند اما حامیان منطقه‌ای این گروه به دنبال صلح نیستند.
خوشبینی مردم
پیروزی جو بایدن در انتخابات امریکا، خوشبینی‌هایی را نیز در بین شهروندان کشور به وجود آورده است؛ آنان بر این باورند که با رفتن ترامپ، فشارهای بین‌المللی بر گروه طالبان افزایش خواهد یافت.
احمد جاوید دانشجوی علوم سیاسی می‌گوید مشوره‌های یک جانبه زلمی خلیلزاد باعث شده بود که دونالد ترامپ توجهی بیش از حدی به طالبان داشته باشد.
آقای جاوید گفت که اکنون با کنار گذاشته شدن زلمی خلیلزاد این احتمال به میان می‌آید که گروه طالبان از متن به حاشیه برود و فشارهای بین‌المللی بر گروه طالبان بیشتر شود.
با امضای توافقنامه ‎ی صلح ایالات متحده امریکا و گروه طالبان، میزان خشونت‌ها افزایش یافت که بر اساس گزارش وزارت امور داخله بیش از 300 غیرنظامی در یک ماه گذشته کشته شدند.
محمد علی نظامی دیگر دانشجوی علوم سیاسی نیز گفت که اگر چه سیاست خارجی ایالات متحده امریکا با تبدیل شدن رئیس جمهورها زیاد تفاوت نمی‌کند اما کنار رفتن زلمی خلیلزاد می‌تواند وضعیت جنگ و صلح در افغانستان را تغییر دهد.
این دانشجوی علوم سیاسی بر این باور است که زلمی خلیلزاد کدورتی با محمد اشرف غنی رئیس جمهوری دارد و این کدورت باعث شده که کفه ترازو به نفع گروه طالبان شود.
اکنون با وجود خوشبینی‌های شهروندان و تحلیل سیاست‌مداران، باید منتظر ماند و دید که آیا جو بایدن چهل و ششمین رئیس جمهور ایالات متحده امریکا؛ گروه طالبان را تحت فشار قرار می‌دهد و جنگ بیست ساله کشور را به پایان می‌رساند؟