قالین از صنعت‌های قدیمی افغانستان است. صنعتی که بیشتر زنان در پشت دار آن نشسته‌اند. مردم در بخش‌های مختلف افغانستان بخصوص در شمال این کشور مصروف بافندگی و تولید قالی‌هستند.
در سال‌های اخیر قالین از مهم‌ترین کالاهای تولیدی و صادراتی افغانستان بود. در چندین نمایشگاه بین‌المللی، قالی افغانستان به گفته مسئولین جایگاه اول را از آن خود کرده بود.
اکنون میزان تولید و صادرات قالی این کشور مانند گذشته نیست. شیوع کرونا و عدم حمایت درست از این صنعت قدیمی افغانستان، آنرا کم کم به رکود مواجه کرده است، شمار زیادی از قالی بافان حرفه‌ای این شغل را ترک کرده‌اند.
قربانعلی جمشید زاده، رئیس انجمن تولیدی و صادراتی قالی کابل می‌گوید که هشت سال قبل حدود سه میلیون نفر در چندین مرحله کار تولید قالی از گرفتن پشم گوسفند تا شست‌وشو و رنگ کردن آن، طرح و نقشه قالی، بافندگی و مراحل بعدی آن در این صنعت مصروف کار بودند اما اکنون به گفته او این رقم به حدود یک میلیون نفر کاهش یافته است.
او می‌گوید تا هشت سال قبل میزان تولید قالی افغانستان در یک سال تا سه میلیون متر مربع می‌رسید و حالا این رقم به کمتر از یک میلیون متر مربع رسیده است.
عدم توجه کافی دولت به این صنعت قالی، ناامنی، نبود زیربناها و رفتن کارخانه داران و قالی بافان حرفه‌ای از افغانستان و انتقال سرمایه‌های شان به کشورهای مانند ترکیه و آسیای میانه به نظر آقای جمشید زاده دلیل رکود تولید و صنعت قالی افغانستان است.
محمد موسی، یکی از قالی بافان حرفه‌ای و سابقه دار در ولسوالی آقچه ولایت جوزجان در شمال افغانستان می‌گوید که بیش از بیست سال مصروف قالی بافی بوده اما از دو سال به این سو این حرفه را ترک کرده است.
او می‌گوید: «حالا یک متر قالی را از هفتصد افغانی تا دو هزار افغانی کارخانه داران به ما می‌دهد، این را که به دالر(دلار) تبادله کنیم ۱۲ دالر می‌شود، این نه خوراک(مواد غذایی) ما می‌شود نه پوشاک ما. حالا مردم به شغل‌های همانند خیاطی و دهقانی رو آورده‌اند یا به ایران، پاکستان و ترکیه می‌روند.»
یکی از دلایل دیگر رکود صنعت قالی افغانستان و صادرات آن، وجود قالی‌های ماشینی است. هرچند این قالی‌ها در مقایسه با قالی‌های دست باف، دارای کیفیت پایین است، اما قیمت ارزان آن نسبت به قالی‌های دست‌باف داخلی سبب شده شماری از مردم آن را ترجیح دهند.
شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرزهای زمینی و هوایی میان بیشتر کشورها، تولید و صادرات قالی افغانستان را زیانمند ساخته است.
غلام علی شیرزاد، از کارخانه داران قالی در کابل است. او می‌گوید با شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرزها، انبارهای آنان پر از قالی شده و همین دلیل سبب شده که صدها دستگاه قالی بافی خود را تعطیل کند.
به گفته آقای شیرزاد در گذشته ۴۰۰ کارگاه تولید قالی در سطح شهر کابل به خانواده‌ها توزیع کرده بود که در هرکارگاه به طور متوسط ۵ نفر مصروف کار بودند. او می‌گوید اکنون شمار کار گاهایش را به ۵۰ مورد کاهش داد و میزان تولیدش نیز از ۴۰۰ متر مربع قالی در ماه به ۵۰ متر رسیده است.
او گفت در گذشته هر متر مربع قالی را ۷۰ دلار می‌فروخت حالا به سختی ۵۰ دلار فروخته می‌شود.
رکود این صنعت در افغانستان، در کنار تاجران و کارخانه داران، کارگران قالی را که بیشتر خانواده‌ها هستند، نیز ضربه زده است.
عادله پناهی که چند سال است با برادر و خواهرش مصروف بافندگی قالی است، می‌گوید در گذشته از بافت هر متر مربع قالی تا ۲۵۰۰ افغانی درآمد داشتند، حالا به یک هزار تا ۱۵۰۰ افغانی کاهش یافته است.
شمال که خاستگاه قالی افغانستان محسوب می‌شود، با رکود بیشتر مواجه شده است.
نوراحمد نوری، مسئول انجمن اجتماعی تولید کنندگان قالی در ولسوالی آقچه ولایت جوزجان می‌گوید: «تقریباً ۷۰ درصد شرکت‌های تولیدی فعالیت خود را کم کرده‌اند، تقریباً ۷۰ درصد تولید و صادرات کاهش یافته، در پنج ولسوالی آقچه در حدود ۱۲۰ هزار نفر بافنده است و بر اساس سروی(ارزیابی) که ما انجام دادیم تقریبا ۷۰ هزار بافنده بیکار شده‌اند.»
رئیس انجمن تولیدی و صادراتی قالی کابل نیز می‌گوید که در سه ماه دوم سال گذشته افغانستان ۶۰ هزار متر مربع قالی صادر کرده بود اما امسال در زمان مشابه این رقم به ۱۰ هزار متر مربع کاهش یافته است.
به گفته او، سال گذشته نیز افغانستان ۷۰۰ هزار متر مربع قالی صادر کرده بود و این رقم اما در سال‌های گذشته تا سه میلیون متر مربع می‌رسید.
وزارت صنعت و تجارت افغانستان می‌پذیرد که شیوع ویروس کرونا و بسته شدن مرزها روی صادرات افغانستان در بخش‌های مختلف به شمول صادرات قالی تاثیر گذاشته اما معتقد است که در چهار سال گذشته صادرات قالی افغانستان مسیر خوبی را پیموده است.
جواد دبیر، رئیس اطلاعات و روابط عامه وزارت صنعت و تجارت می‌گوید که این وزارت برای حمایت از صنعت قالی برنامه دارد؛ از جمله ایجاد چهار پارک صنعتی برای قالی بافان اکنون زیر کار است و همچنان همکاری‌های فنی با آنان انجام خواهد شد.
به دلیل نبود زیرساخت‌ها و امکانات، هم اکنون به گفته اتحادیه قالی بافان بیش از هشتاد درصد قالی‌های افغانستان به پاکستان صادر می‌شود و پس از پروسس(پرداخت و غبارگیری) در آنجا به نام پاکستان به بازارهای جهانی صادر می‌شود.
صادرکنندگان قالی خواهان ایجاد سهولت در صادرات قالی از راه دهلیز هوایی، فراهم کردن زمینه پروسس قالی در داخل افغانستان، ایجاد شهرک‌های صنعتی و فراهم ساختن وام‌های بلند مدت با شرایط آسان از طرف دولت هستند.
قالی بافان می‌گویند اگر در زمینه احیاء و حل مشکلات قالی افغانستان توجه نشود، این صنعت پرنام و نشان افغانستان با گذشت زمان جایگاه خود را از دست خواهد داد. منبع بی بی سی