? مریم شاهی
منبع: یورونیوز

حکومت افغانستان در دو طرح کمک به نیازمندان در دوره شیوع کرونا با اعتراضات در بین اقشار مختلف اجتماع افغانستان مواجه شد به طوری که به گفته آگاهان، حتی نیازمندان افغانستان از طرح‌های توزیع مواد غذایی حکومت، استقبالی نکردند. بسیاری از کاربران در شبکه‌‌های اجتماعی افغانستان می‌گویند که این طرح‌ها کمکی به وضع اقتصادی مردم در دوره شیوع کرونا نمی‌‌کند بلکه زمینه‌ای برای دزدی و «چور و چپاول» نان مردم را فراهم می‌سازد.
این در حالی است که روز شنبه نیز اداره عالی بازرس ریاست جمهوری افغانستان از وجود فساد در مصرف بودجه مبارزه با کرونا خبر داد.
شهروندان: به نام ما، به کام حکومتی‌ها
ماجرای افزایش بی‌اعتمادی عمومی و برچسب «دزدی» برای حکومتی‌ها از اختلاس ۸۰۰ میلیون افغانی معادل ۱۰ و نیم میلیون دلار در طرح توزیع نان آغاز شد. رسانه‌های افغانستان گفتند که این مقدار اختلاس توسط مجری طرح یعنی شهرداری کابل در پایتخت انجام شده و معلوم نیست که در بقیه ولایات افغانستان چه مقدار حیف و میل و اختلاس صورت گرفته است.
بعد از گذشت یک ماه، دولت افغانستان از طرح جدیدی به نام دسترخوان (سفره) ملی خبر داد. اما این طرح بر خلاف انتظار دولت، در مجلس شورای ملی رای نیاورد؛ خبری که به گفته ریحانه آزاد، یکی از نمایندگان مجلس، برای دولت افغانستان «شوک‌آور» بود. بسیاری از شهروندانی که از طرح توزیع نان شاکی بودند، از این تصمیم مجلس استقبال کردند. حکومت افغانستان در واکنش اعلام کرد که تصویب نشدن طرح دسترخوان ملی از سوی پارلمان باعث لغو این برنامه نمی‌شود. امرالله صالح، معاون اول ریاست جمهوری نیز نوشته است: «مستفیدشدگان از دسترخوان ملی به دنیای مجازی دسترسی ندارند و آنها قشر بی‌صدای افغانستان هستند، دعواجلب‌های فیسبوکی نماینده فقرای افغانستان نیستند.»
تمرکز طرح دسترخوان ملی بر روستاهای سراسر افغانستان است و به گفته مسئولان ۹۰ درصد مردم افغانستان تحت پوشش این طرح قرار می‌گیرند.
عطاءالله سرپرستی یک پدر و مادر پیر و خانواده خودش و خانواده برادرش را برعهده دارد. او بخاطر قرنطینه و شیوع کرونا چندین ماه بیکار بوده است. او برای توزیع نان خشک نام خودشان را به وکیل گذر (ریش سفید محل) داده اما وکیل گذر بعد از گذشت مدتی به وی گفته که لیست مشخصات او و همسایگانش را گم کرده است. او می‌گوید: «حکومت افغانستان به نام ما پول می‌گیرد، ولی کمکی به ما نمی‌کند. این همه تبلیغات برای توزیع نان کردند، نان به ما نرسید. من امیدی به دسترخوان ملی ندارم. حکومت فکری به حال بیکاری ما کند.»
کاربران شبکه‌های اجتماعی افغانستان می‌گویند که حکومت افغانستان باید بجای چنین طرح‌هایی، کارهای اقتصادی زیربنایی برای کاهش فقر و بیکاری راه‌اندازی کند.

۳۶ میلیون دلار اختلاف در دسترخوان ملی
ریحانه آزاد، وکیل مجلس در گفتگو با یورونیوز می‌گوید: «بودجه‌های اعلامی از سوی رئیس جمهور و وزارت مالیه تفاوت‌های زیادی داشت و بر اساس قانون اساسی باید در ابتدا بودجه این طرح در پارلمان مطرح می‌شد اما پارلمان در جریان چنین بودجه‌ای نبود.»
اشرف غنی، رئیس جمهور افغانستان در مراسم افتتاحیه، بودجه طرح دسترخوان ملی را ۲۴۴ میلیون دلار اعلام کرد، در حالی که معاون وزارت مالیه در جلسه رای‌گیری پارلمان، این بودجه را بالغ بر ۲۸۰ میلیون دلار دانست که ۳۶ میلیون دلار بیشتر از بودجه اعلامی رئیس جمهور است.
ریحانه آزاد، با اشاره به فساد در طرح توزیع نان می‌گوید: «هر چند طرح توزیع نان برای فقرا بود اما گزارش‌هایی به دست ما رسید مبنی بر این که وکلان گذر و اربابان (افراد متمول) بیشتر از نیازمندان از توزیع نان رایگان استفاده کردند. این تجربه تلخ باعث شد تا ما (نمایندگان مجلس) از دولت، شفافیت بیشتر برای طرح دسترخوان ملی بخواهیم تا بتوانیم نظارت جدی داشته باشیم.»
خانم آزاد می‌افزاید: «یکی از نگرانی‌های ما این بود که در مناطق ناامن، توزیع کمک‌ها با نظارت کمی انجام می‌شود و زمینه حیف و میل کمک‌ها بیشتر است، باید مکانیزم شفاف نظارتی برای این امر سنجیده می‌شد.»
این نماینده مجلس اضافه می‌کند که اگر دولت می‌توانست به صورتی از طرحش دفاع کند که نمایندگان را قانع می‌کرد و مجلس مطمئن بود که تمام فقرا از این طرح استفاده خواهد کرد، طرح دسترخوان ملی را تصویب می‌کرد.
ناهید فرید یکی دیگر از نمایندگان مجلس نیز پیش از این از حکومت افغانستان خواسته بود که در دوره شیوع کرونا از «دزدی نان مردم» دست بردارد و تأکید کرده بود که این کار بزرگترین خدمت این حکومت به مردم است.
حسن روحانی، استاد اقتصاد در این زمینه به یورونیوز می‌گوید: «کشورهایی که به دریافت کمک‌های خارجی عادت کرده‌اند، دولتمردانی را پرورش می‌دهند که تنها هنرشان جذب کمک‌های خارجی است، این دولتمردان هیچ برنامه‌ای برای افزایش تولید داخلی و کاهش وابستگی ندارند و همین دولتمردان خودشان بخشی از مشکل توسعه نیافتگی در این کشورها هستند.»
وی می‌افزاید: «در افغانستان برنامه‌هایی مانند دسترخوان ملی، برنامه‌ریزی‌های کلان جهت واردات برق و تیل (نفت)، سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش واردات و عدم سرمایه‌گذاری در زیربناها طی چند سال اخیر نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد سنگ بنای افغانستان پس از اجلاس بُن به روزمرگی و وابستگی به خارج بنا شده است.»
بانک جهانی تامین کننده مالی طرح دسترخوان ملی است. این نهاد بین المللی به تازگی اعلام کرده که میزان فقر در افغانستان از ۵۵ درصد در سال ۲۰۱۷ به حداکثر ۷۲ درصد در سال ۲۰۲۰ می‌رسد. رئیس جمهور افغانستان میزان فقر در افغانستان را ۹۰ درصد می‌داند.