صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

پنجشنبه ۶ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

دستیابی به صلح در افغانستان و نقش پاکستان

دستیابی به صلح در افغانستان و نقش پاکستان منبع: گلوب پُست / نویسنده: کلود راکیزیتس / برگردان: خیرمحمد مقدسی

هنگامی که عمران خان، نخست وزیر پاکستان، پس از سفر 3 روزه خود به واشنگتن، به پاکستان برگشت، به عنوان یک قهرمان از او استقبال شد. گویا او تازه جام جهانی کریکت را به دست آورده بود. اما با توجه به روابط نسبتا پر تنش ایالات متحده و پاکستان، نگرانیهای وجود داشت که ممکن این نشست به این خوبی ختم نشود.
به هر صورت، عمران خان با وعدههای رئیس جمهور دونالد ترامپ در زمینه افزایش تجارت و پیشنهاد میانجیگری برای حل اختلافات 70 ساله کشمیر بین هند و پاکستان بازگشت. حتی پیشنهاداتی وجود داشت مبنی بر اینکه ایالات متحده میتواند کمکهای نظامی و اقتصادی خود را به اسلام آباد از سر بگیرد. دولت ترامپ سال گذشته این کمکها را متوقف کرد زیرا احساس میکرد پاکستان در برابر گروههای تروریستی که در خاک این کشور فعالیت میکنند، به اندازه کافی مبارزه نکرده است. اوایل سال گذشته، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، پاکستان را متهم کرد که همزمان با دریافت میلیاردها دالر کمک از آمریکا به این کشور دروغ میگوید. تنها کاری که پاکستان باید در مقابل کمکهای ایالات متحده آمریکا انجام دهد، تسهیل روند گفتوگوهای صلح جاری میان طالبان و ایالات متحده آمریکا است.
مذاکرات ایالات متحده و طالبان
ایالات متحده آمریکا در مذاکرات صلح جاری با طالبان تلاش میکند، تا با این گروه در مورد چهار موضوع به توافق برسد؛ عدم استفاده از خاک افغانستان توسط گروههای تروریستی مانند؛ القاعده و دولت اسلامی خروج 14 هزار سرباز آمریکایی از افغانستان، برقراری آتشبس دایمی و فراهم سازی زمینه مذاکره بین طالبان و دولت افغانستان برای توافق در مورد یک راه حل سیاسی. در هشت دور از مذاکراتی که میان ایالات متحده آمریکا و طالبان برگزار شده، دولت افغانستان در آن حضور نداشته است.
زلمی خلیلزاد، فرستاده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان پیش از این نیز گفته بود که هدف مذاکرات توافق جامع صلح است که شامل تضمین مبارزه با تروریسم، خروج نیروهای خارجی از افغانستان، مذاکرات بینالافغانی که منجر به ثبات سیاسی شود و آتش‌‎بس دایمی و همهجانبه میشود.
رئیس جمهور دونالد ترامپ کاملا مصمم است که نیروهای نظامی آمریکا را از افغانستان خارج کند. علیرغم ادعاهای زلمی خلیلزاد، دیپلمات آمریکایی، که قبل از آغاز دور هشتم مذاکرات صلح گفته بود "ما به دنبال توافق صلح هستیم نه توافق خروج، یک توافق صلحی که زمینه خروج را فراهم سازد. حضور ما در افغانستان وابسته به شرایط است و خروج ما از افغانستان نیز مشروط خواهد بود" به درستی فهمیده میشود که مذاکرات جاری با توجه به سیاستهای دونالد ترامپ به پیش میرود، نه استراتژی.
ترامپ چیز زیادی نگفته است، اما من گمان میکنم او خیلی دوست دارد توافق صلحی را با طالبان اعلام کند، که همزمان با انتخابات ریاست جمهوری سال آینده ایالات متحده آمریکا باشد. و طالبان آن را به خوبی میدانند. به همین دلیل کارت برنده در دست طالبان است.
بر این اساس، اگر مذاکرات به شکست مواجه نشد و ایالات متحده آمریکا با طالبان به یک توافق جامع دست یافت، گفته میتوانیم که دونالد ترامپ برنده شده است. در غیر این صورت، و با توجه به سابقه ضعیف توافقنامه های صلح مانند توافقنامه صلح پاریس در مورد ویتنام، نتایج زیان باری را در دراز مدت به وجود خواهد آورد. زیرا در شرایط کنونی، تنشهای منطقهای فوقالعاده زیاد شده و هرکشور در صدد امتیازگیری و نفوذ بیشتر در افغانستان است. رقابت جدی میان کشورهای روسیه، پاکستان، ایران و آسیای میانه و چین بر سر حضور و دخالت در امور افغانستان وجود دارد. روسیه و چین بارها تلاش کرده است تا حضور فعال در مذاکرات صلح افغانستان داشته باشد. با این حال، ما میدانیم که این توافقنامه شامل خروج نهایی همه نظامیان آمریكایی از افغانستان خواهد بود. که در طولانی مدت، این خبر بد برای پاکستان و ایالات متحده است.
پیامدهای خروج سربازان ایالات متحده
با توجه به واقعیتهای موجود، از جمله گسترش حضور عملیاتی طالبان، که شواهد نشان میهد میزان خشونت و حملات انتحاری طالبان در افغانستان به دنبال دستور دونالد ترامپ مبنی بر خروج تقریبا نیمی از نیروهای نظامی امریکایی، افزایش یافته است، نمیتوان تضمین کرد که پس از خروج نیروهای نطامی ایالات متحده آمریکا از افغانستان صلح و آرامش در این کشور برقرار میشود.
از سوی دیگر، گروههای شورشی و تروریستی زیادی در این کشور فعالیت دارد که به نظر نمیرسد در صورت توافق صلح،  گروه طالبان توانایی مبارزه با آن ها را داشته باشد. گروههای تروریستی خطرناکی مانند؛ القاعده و داعش به صورت پراکنده در این کشور فعالیت دارند. در گزارش اخیر پنتاگون به کنگره آمریکا آمده بود که شاخه خراسان گروه موسوم به دولت اسلامی از ماه دسیمبر سال ۲۰۱۸ تا آخر ماه می سال ۲۰۱۹ در افغانستان مناطق بیشتری را تحت کنترل درآورده است. پنتاگون گفته که داعش همچنان به نبرد با نیروهای امنیتی افغانستان، نیروهای آمریکایی و بینالمللی ادامه میدهد. بنا به ارزیابی پنتاگون هرچند که مذاکرات صلح میان آمریکا و طالبان به نتیجه برسد، داعش و برخی از نیروهای تندرو طالبان همچنان درصدد بد تر کردن وضعیت امنیتی در این کشور خواهند بود. گرچه نفوذ شاخه خراسان داعش در افغانستان در حد گروه طالبان و القاعده نیست. با آنهم در سالهای اخیر مسئولیت خونینترین حملات را در افغانستان برعهده گرفته است.
پاکستان همواره متهم به حمایت از طالبان بوده است. دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا، سال گذشته میلادی، با اعلام استراتژی جدیدش در مورد جنوب آسیا به شدت از پاکستان انتقاد کرد و گفت: "پاکستان به سازمانهایی پناه داده که هر روز تلاش میکنند مردم ما را بکشند. ما به پاکستان میلیاردها دلار پرداخت کردهایم ولی آن ها به تروریست های پناه دادهاند که ما با آنها میجنگیم. با این حال، بازگشت به قدرت طالبان تحت حمایت پاکستان در کابل لزوماً خبر خوبی برای اسلام آباد نخواهد بود. با افغانستان تحت کنترل طالبان، تحریک طالبان پاکستان(نسخه پاکستانی گروه طالبان) حامی و پناهگاه امن پیدا خواهند کرد که برای امنیت پاکستان خطرناک است و کسی نخواهد بود که مانع از انجام حملات تروریستی در پاکستان شود. به عبارت دیگر، کابل تحت تسلط طالبان قدرت واقعی به گروههای تروریستی در پاکستان میدهد و بر این اساس، فعالیتهای تروریستی را در خاک این کشور افزایش میدهد.
خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان زمینه رقابت کشورهای منطقه را نیز فراهم خواهند کرد. به این ترتیب، خروج سربازان آمریکایی از افغانستان به طور غیر ضروری فضای جیواستراتژیک مهمی را برای چین ایجاد میکند که برای برنامه "ابتکار یک کمربند ویک راه" چین بسیار مهم است. این امر به توسعه دهلیز اقتصادی چین - پاکستان و بندر گوادر در اقیانوس هند منجر میشود که به چین فرصت عمیق تر کردن حضور نظامی و اقتصادی در اقیانوس غربی هند را نیز میدهد و باعث گسترش همکاری چین با کشورهای منطقه، از جمله ایران میشود.
مهمتر از همه، عزم کوتاه بینانه رئیس جمهور ترامپ در فشار برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، پیامدهای استراتژیک بلند مدت بر تواناییهای واشنگتن برای فعالیت در فضای دریایی مهم و حیاتی بسیار نزدیک به ورودی خلیج فارس خواهد داشت.
پاکستان با فشار طالبان برای کشاندن به میز مذاکره، خروج نهایی آمریکا از افغانستان را تسهیل میکند، کاری که اسلام آباد همیشه در آن انتظار آن بود. بنابراین، شاید بهتر بود که نشست خان و ترامپ به این خوبی پیش نمینرفت.