گروه داعش، ‌خلافت خودخوانده خود را در سوریه و عراق از دست داده است، اما طبق گفته‌های مقامات امنیتی ایالات متحده و افغانستان، این گروه در کوه‌های دور افتاده و صعب‌العبور شمال شرق افغانستان، در حال برنامه‌ریزی و گسترش پایگاه‌های خود، استخدام جنگجویان جدید و حمله به ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی است. تقریبا دو دهه پس از سرنگونی طالبان توسط ایالات متحده امریکا، گروه‌های تروریستی و افراطی به علت قابلیت‌های نظامی‌ فراگیر و راهبرد جدید شان برای هدف قرار دادن غیرنظامیان در افغانستان و دیگر کشورهای آسیب‌پذیر، به عنوان تهدید بالقوه حتی بیشتر از طالبان دانسته می‌شود.
یک مقام استخباراتی ایالات متحده که در افغانستان مستقر است، به خبرگزاری آسوشیتد پرس گفت که موج جدیدی از حملات در کابل، مانوری است برای حملات تروریستی بیشتر در اروپا و ایالات متحده امریکا.
وی گفت: «این گروه تهدید بسیار جدی برای سرزمین ما از افغانستان است.» این مقام امریکایی که به دلیل تهدیدات امنیتی از افشای نامش خودداری کرد گفت، هدف گروه تروریستی داعش این است که حملات بیشتری را در ایالات متحده امریکا و اروپا راه‌اندازی کند که این خیلی ترسناک است.
بروس‌هافمن، مدیر مرکز مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون، افغانستان را به عنوان محتمل ترین پایگاه گروه داعش می‌داند که اکنون از عراق و سوریه رانده شده است. او گفت:« داعش مقدار مناسبی از توجه و منابع را در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است که یکی از آن‌ها "ذخایر هنگفت اسلحه" در شرق افغانستان است.»
گروه‌های وابسته به دولت اسلامی‌ در افغانستان در سال 2014 میلادی پس از آن ظهور کرد که جنگجویان اصلی این گروه بخش‌های از سوریه و عراق را در تصرف شان در آورده بودند. گروه‌های وابسته به داعش در افغانستان نام شان را گروه داعش شاخه خراسان انتخاب کرده است ـــ نامی ‌که در قرون وسطی شامل افغانستان، ایران و آسیای مرکزی می‌شد.
در ابتدا، فقط تعداد انگشت شماری از جنگ‌جویان، خود را افراد وابسته به گروه داعش معرفی کرده بودند که عمدتا شامل طالبان پاکستانی می‌شد که از مرز میان دو کشور عبور کرده و به افغانستان آمده بودند. این گروه در ابتدا ضربه سختی دید و شماری از رهبران آن توسط حملات هوایی ایالات متحده امریکا کشته شد. اما هنگامی ‌که جنبش اسلامی ‌ازبکستان در سال 2015 به این گروه پیوست تعداد آن‌ها بیشتر شد. تعداد دقیق جنگ‌جویان داعش در افغانستان مشخص نیست؛ اما جنگجویان زیادی از آسیای مرکزی، کشورهای عربی، چچن، هند و بنگلادش و همچنین اویغورهای چین در کنار گروه داعش می‌جنگند.
ولایت‌های که گروه داعش فعالیت دارد
این گروه مدت‌هاست که در ولایت شرقی ننگرهار که در امتداد مرز پاکستان واقع شده است فعالیت دارد؛ اما حضور گسترده آن‌ها در شمال افغانستان باعث شده است که فعالیت‌هایش را در این اواخر به ولایت کنر نیز گسترش بدهد ــــ ولایت کوهستانی که پس از سرنگونی طالبان حدود یک سال پناه‌گاه امنی را برای اسامه بن‌لادن فراهم کرده بود. ولایت‌های ننگرهار، نورستان، کنر و لغمان به دلیل کوه‌های بلند و صعب‌العبورش مراکز امن برای گروه‌های تروریستی است. ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده این چهار ولایت را از جمله خطرناک‌ترین ولایت‌ها نامیده که به نام مخفف(N2KL ) بین نظامیان امریکایی مشهور است. جنگ‌جویان در سال 2005 میلادی با پرتاب یک راکت از قله‌های بلند ولایت کنر یک هلیکوپتر (بوئینگ سی‌اچ-۴۷ شینوک) ایالات متحده امریکا را هدف قرار داد که در نتیجه آن 16 تن از نیروی عملیات ویژه امریکا کشته شدند، که آن حمله یکی از مرگ‌بارترین حملات بر نیروهای امریکایی در افغانستان گفته می‌شود.
اجمل عمر، عضو شورای ولایتی ننگرهار می‌گوید که داعش اکنون در این چهار ولایت حضور پراکنده دارد. آقای عمر گفت: «در حال حاضر در کنر، سمت راست جاده طالبان است، سمت چپ داعش است و دولت در وسط قرار دارد.»
او گفت: « زمانی که این گروه در افغانستان فعالیتش را آغاز کرده بود شاید حدود 150 جنگ‌جو داشت؛ اما امروز تعداد آن‌ها به هزارها تن می‌رسد.»
برگشت به طالبان
از زمان سرنگونی طالبان و آمدن ایالات متحده امریکا به افغانستان حدود 18 سال می‌گذرد. ایالات متحده امریکا طالبان و گروه تروریستی القاعده را به عنوان یک تهدید بالقوه برای امنیت خود می‌دید؛ اما اکنون مقامات نظامی ‌و استخباراتی، طالبان را به عنوان یک متحد بالقوه علیه تهدید مشابه از سوی گروه داعش می‌دانند. طالبان و داعش چندین بار با یکدیگر در مناطق شرقی افغانستان جنگیده اند.
زلمی خلیل‌زاد، نماینده ایالات متحده، در ماه‌های اخیر چندین بار با طالبان دور یک میز نشسته و در تلاش پیدا کردن راه حلی برای پایان دادن جنگ در افغانستان است. یک مقام ارشد اطلاعاتی ایالات متحده گفت: «یکی از امیدهای مذاکره این است که طالبان را متقاعد کنیم که به دولت بپیوندد و یکی از ارکان مبارزه علیه گروه داعش باشد.»
اما یکی از نگرانی‌ها این است که پس از رسیدن به توافق صلح با طالبان ممکن شماری از افراد طالبان که دیدگاه به شدت رادیکالی دارد، به گروه داعش بپیوندد.
روسیه نیز از گسترش فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان ابراز نگرانی کرده است. سرگئی شوییگ، وزیر دفاع روسیه که در ماه می به قرغزستان رفته بود در سخنانش گفته بود که گروه داعش پس از ازدست دادن مراکزش در سوریه و عراق، افغانستان را یکی از مناطق مناسب برای فعالیت‌هایش می‌داند.
تهدید برای غرب
یک مقام استخباراتی ایالات متحده امریکا می‌گوید که بدون یک استراتژی تهاجمی ‌ضد تروریستی، گروه‌های وابسته به داعش در افغانستان در یک سال آینده قادر خواهند بود که حملات تروریستی را در خاک ایالات متحده و اروپا راه‌اندازی کنند. وی افزود شواهد نشان می‌دهد افرادی که در افغانستان دست‌گیر شده اند با گروه‌های دیگر در کشورهای دیگر در ارتباط بوده است.
در حال حاضر دست کم هشت دست‌گیری در ایالات متحده امریکا صورت گرفته است که افراد بازداشت شده با گروه داعش در افغانستان در اتباط بوده است.
مارتین عزیزی یارند 18 ساله که در سال 2018 میلادی یک حمله را بر فروشگاه ستونیبریار در ایالات متحده امریکا طراحی کرده بود گفته است که با الهام از گروه داعش این حمله را طرح‌ریزی کرده و قرار بود که به گروه داعش در افغانستان بپیوندد. او پس از دست‌گیری در ماه اپریل به 20 سال زندان محکوم شد.
رحمت آکیلوف، ازبک 39 ساله که موتر خود را به سمت عابران پیاده در استکهلم در سال 2017 فرو برد، نیز به افراد گروه داعش در افغانستان ارتباط داشت. مقامات استخباراتی می‌گویند وی در جریان بازجویی گفته بود که «فرمانده من در افغانستان است و او به من می‌گوید که باید چه کار کنم.»
به گفته مقامات استخباراتی، افراد وابسته به این گروه در داخل افغانستان، در دانشگاه‌ها فعال اند و برای استخدام افراد جدید از رسانه‌های اجتماعی نیز استفاده می‌کنند و دست به حملات پیچیده می‌زنند. تاکتیک‌های وحشیانه این گروه در طول سال‌های اخیر در داخل افغانستان برای همه مردم هویدا است. بمب‌گذاری انتحاری که صدها غیرنظامی ‌شیعه را در کابل و جاهای دیگر کشت و ساکنانی که از مناطق اشغال شده توسط این گروه فرار کرده اند، نشان دهنده حضور فعال این گروه در افغانستان است.
فرمان‌الله شیرزاد در اواخر ماه اپریل از روستای خود از ننگرهار فرار کرده است، زیرا جنگجویان داعش در روستای شان فعالیت دارند. او می‌گوید: «من ترسیده بودم که بمانم. هنگامی ‌که داعش یک روستا را می‌گیرد، مردم را می‌کشند، آن‌ها به کودکان اهمیت نمی‌دهند و به خانه‌ها می‌آیند و زنان را می‌برند.»