مجلس نمایندگان صلاح الدین ربانی، وزیر امور خارجه، نسرین اوریا خیل وزیر کار و امور اجتماعی و محمود بلیغ وزیر فواید عامه را استیضاح و به آنها رای عدم اعتماد داد.
در آغاز جلسه استیضاح عبدالظاهر قدیر، نایب اول مجلس نمایندگان افغانستان دلیل استیضاح این وزیران را مصرف کمتر از ۷۰ درصد بودجه، تخطی قانونی و عدم باز پرداخت پول پیش پرداخت که در نزد آنها است، عنوان کرد.
او گفت که این افراد از مصرف بودجه سال ۱۳۹۴ تا زمان مشخص عقب مانده‌اند.
مشکلات وزارت‌خانه‌ها چه بوده‌است؟
محمدعلی زاده، نماینده مردم ولایت غزنی در مجلس نمایندگان که گزارش مصرف نهایی سال ۱۳۹۴ را به مجلس عمومی نمایندگان گزارش می ‎داد، گفت که بودجه وزارت خارجه بیش از ۴۴۸ میلیون افغانی (۷.۷ میلیون دالر) بوده که فقط ۱۲۱ میلیون افغانی از سوی این وزارت مصرف شده و کل مصرف وزارت خارجه ۲۷ درصد بوده‌ است.
به گفته او وزارت خارجه افغانستان در سال ۱۳۹۴ فقط ۶ طرح توسعه‌ای داشته که یکی از این طرح‌ها خریداری ساختمانی بوده که پول آن هیچ مصرف نشده و سه طرح دیگر نیز کمتر از ۵۰ درصد مصرف داشته ‌است.
او گفت که اکنون سئوال این است که چرا وزارت خارجه بودجه توسعه‌ای سال ۱۳۹۴ را مصرف نکرده‌است؟
چرا حدود ۶۶۱ میلیون افغانی ( ۹.۸ میلیون دالر) از کُد احتیاط و متفرقه به کُد حقوق و خریداری اجناس انتقال یافته که تخطی قانونی‌است؟
او گفت مقدار پول نقد که توسط وزارت مالیه به وزارت خارجه داده شده بیشتر از ۵۶۵ میلیون افغانی (۸.۴ میلیون دالر) از سال ۸۱ تاکنون در اختیار این وزارت خانه قرار گرفته و اکنون سئوال این است که سرنوشت پول چه شده‌است؟
به گفته او وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان ۹۲۴ میلیون افغانی (حدود ۱۴ میلیون دالر) بودجه داشته و تنها توانسته ۲۶۳ میلیون مصرف کند که ۲۸.۵۱ درصد است.
او گفت که این وزارت ۱۱ طرح توسعه‌ای داشته و سوال این است که در سال ۱۳۹۴ چرا مصرف لازم را نداشته ‌است؟
به گفته او این وزارت تخطی از قانون نداشته ولی ۳۰ میلیون پول پیش پرداخت وزارت مالیه را پس نداده است.
آقای علی زاده گفت که بودجه وزارت فواید عامه ۲۶ میلیارد افغانی ( ۴۶۶ میلیون دالر) بوده که از مجموع آن تنها ۱۱ میلیارد (۲۰۷ میلیون دالر) مصرف شده‌است و میزان مصرف بودجه ۴۴.۹۰ درصد بوده است.
او گفت که این وزارت ۴۸۶ میلیون افغانی پول پیش پرداختش را پس نداده و از ۶۴ طرح، ۲۲ طرح آن هیچ تطبیق نشده و ۱۶ طرح دیگر نیز کمتر از ۵۰ درصد مصرف کرده است.
وزیران چه گفتند؟
صلاح الدین ربانی، وزیر خارجه در پاسخ به پرسشهای نمایندگان گفت که مطابق معلوماتی که او دارد مصرف وزارتش در سال ۱۳۹۴ به مراتب بیشتر از ۷۳ درصد بوده است.
او گفت که کل بودجه وزارتش ۷.۷ میلیون دالر بوده که ۲.۸ میلیون دالر مربوط به خرید محلی برای بانک آسیایی بوده که در کنترل این وزارت نبود و این بانک نیز از خرید آن منصرف شده و پول به بانک بازگشت داده شده‌است.
او گفت که همچنین ۱.۵ میلیون دالر برای ساخت مجتمع سفارت افغانستان در اسلام آباد اختصاص یافته که مشکلات زیادی برای اجرا آن وجود داشت و از جمله آن اختلاف در سطح حکومت افغانستان بود.
به گفته او برای ساخت دیوار شهرک دیپلمات‌ها در غرب کابل نیز ۵۴۱ هزار دالر اختصاص یافته بود که این طرح به وزارت شهرسازی همراه با بودجه آن منتقل شده است.
او تخطی قانونی را در وزارتش رد کرد و گفت مقدار زیادی از پول‌های پیش پرداخت را به وزارت مالیه برگردانده است.
او افزود که که از ۲.۸ میلیون دالر بودجه باقی مانده وزارتش او ۲.۱ میلیون دالر را مصرف کرده است.
نسرین اوریاخیل، وزیر کار و امور اجتماعی افغانستان نیز گفت که مشکلات در روند تدارک، گرفتن توافق نهادها و کشورهای کمک کننده باعث کاهش در روند مصرف بودجه در وزارتش بوده است.
او گفت که دو کمک کننده عمده وزارت کار، بانک جهانی و کشور ایتالیا بودند که انتقال پول به حساب طرح‌های مربوط به کشور ایتالیا با تاخیر همراه بوده است.
او ناامنی را عامل دیگر درعدم مصرف بودجه ذکر کرد و گفت که دلیل دیگر کاهش مصرف بودجه میزان زیاد صرفه جوی او بوده است.
محمود بلیغ نیز گفت که براساس اسناد هیج نوع پول پیش پرداخت از وزارت مالیه بدهکار نیست.
او گفته که دلیل عدم مصرف بودجه در وزارتش در سال ۱۳۹۴ این بوده که وقتی او در سال ۱۳۹۴ به وزارت رفته تمام قراردادها امضا شده بود.
آقای بلیغ افزود که همچنین حدود ۵۰ درصد طرح‌ها به دلیل عدم پرداخت مطالبه آنها متوقف بودند که او توانسته است این طرح‌ها را دوباره سرپا کنند.
بلیغ امنیت را چالش دیگر عنوان کرد و گفت که حدود ۴۰ میلیون دالر از طرح‌هایش که باید تطبیق می‌شد، در مناطق ناامن بوده است.
او مشکلات حقوقی را در طرح‌ها از دیگر چالشها در عدم مصرف بودجه عنوان کرد و گفت که تنها به دلیل مشکلات حقوقی در مسیر قیصار و لامان حدود ۵۵.۹ میلیون دالر به صورت منجمد باقی مانده است.
تصمیم نهایی
دیروز از ۲۴۹ نماینده مجلس افغانستان فقط ۲۰۷ نماینده در مجلس حاضر بودند. وزیران باید ۱۰۴ رای تایید نمایندگان را برای ادامه کار می‌گرفتند.
بعد از رای‌گیری مشخص شد که محمود بلیغ ۳۳ رای تایید، نسرین اوریاخیل ۵۶ رای تایید و صلاح الدین ربانی ۵۸ رای تایید را گرفته است.
با این حساب هر سه وزیر از کار برکنار شدند.
جمعه شب محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری‌ افغانستان، با هیات اداری و اعضای مجلس نمایندگان دیدارکرد.
او به نمایندگان گفته بود که مشکل عمدۀ بودجه در زمان مصرف آن است، حداقل صد کشور دنیا در مصرف بودجه مشکلات دارند که از این مجموع در حدود ده الی ۲۰ کشور مشکل بودجه خود را حل کردند.
رئیس‌جمهوری افغانستان مشکل دیگر عدم مصرف‌ بودجه را وابستگی به بودجه غیراختیاری عنوان کرده بود که به گفته او در این زمینه مصرف بودجه نیز محدودیت‌هایی را داشته‌ است. (بی بی سی)