ناتوانی وزارت‌خانه‌ها در مصرف بودجه انکشافی با انتقادات نمایندگان مردم درپارلمان مواجه شده است. در حالی که فقر و بیکاری افزایش یافته، حکومت به دلیل ناتوانی و نبود ظرفیت پول‌های کمک شده جامعه جهانی را مصرف کرده نمی‌تواند.
بودجه انکشافی پولی است که از طرف جامعه جهانی برای حکومت افغانستان کمک می‌شود تا توسط آن پروژه‌های انکشافی در روستاها و شهرها تطبیق شود. اما این پول‌ها مصرف نمی‌شوند و بیشتر وزارت‌خانه‌ها همه ساله تنها نیمی از بودجه اختصاص یافته را به مصرف می‌رسانند.
نبود ظرفیت در وزارت‌خانه‌ها و پیچیده بودن قوانین دلایل اصلی مصرف نشدن بودجه انکشافی خوانده می‌شود. نمایندگان می‌گویند حکومت باید راه را برای مصرف بودجه و تطبیق برنامه‌های انکشافی هموار سازد.
نمایندگان ولایات مختلف شکایت دارند که بودجه انکشافی توسط وزارت‌خانه‌ها به مصرف نرسیده و نارضایتی مردم از حکومت بیشتر شده است. خلیل احمد شهید زاده یک تن از نمایندگان ولایت هرات می‌گوید با گذشت بیش از شش ماه از سال مالی، ادارات محلی چیزی در مورد بودجه انکشافی نمی‌دانند: «متاسفانه بیش از شش ماه از تصویب بودجه گذشته است تا حالا تخصیص بودجه به هرات انتقال پیدا نکرده است. هیچ اداره‌ای نمی‌داند که چقدر بودجه دارد و کدام پروژه‌ها تطبیق خواهند شد.»
افزایش فقر و بیکاری
انتقادها در مورد عدم مصرف بودجه انکشافی در حالی مطرح می‌شود که افغان‌ها از نظر اقتصادی سال دشواری را می‌گذرانند. بیکاری افزایش یافته و در نتیجه وضعیت زندگی مردم نیز بدتر شده است. براساس آمار وزارت کار، فقر از 36 درصد به 39 درصد رسیده و در صورتی که وضعیت بهبود نیابد صدها هزار تن دیگر زیر خط فقر قرار خواهند گرفت.
این در حالیست که 70 درصد بودجه انکشافی افغانستان توسط کمک مالی جامعه جهانی تمویل می‌شود اما حکومت قادر به مصرف این پول‌ها نیست. در سال 2015 بیش از 250 هزار افغان به دلیل فقر، بیکاری و ناامنی کشورشان را ترک کردند و برای یافتن زندگی بهتر به کشورهای اروپایی مهاجرت نمودند.
نمایندگان گفتند وزیران ناتوان و ضعیف جفای بزرگی در حق مردم انجام می‌دهند. آقای شهید زاده گفت: «وزیر صاحبان در برابر مردم و بودجه انکشافی این قدر بی‌کفایت و بی‌اعتنا هستند. ناهماهنگی در بین خود وزارت‌خانه‌ها زیاد است طوری که پروژه‌ها از کابل قرار داد شده اما رییس مربوطه در ولایات خبر ندارند.»
فصلی که به پایان می‌رسد
ناتوانی در مصرف بودجه توسط حکومت تاثیر مستقیم بر زندگی افغان‌ها دارد. در برخی موارد پروژه‌ای که باید در یک سال تطبیق شود، سال‌ها را در بر می‌گیرد. مشکل دیگر این است که تنها سه ماه دیگر برای تطبیق پروژه‌ها باقی مانده است.
در صورتی که وزارت‌خانه‌ها نتوانند تا ماه میزان بودجه انکشافی خودرا مصرف کنند، فصل سرما فرا می‌رسد و به دلیل سرما و بارش برف راه‌های شماری از ولایات مسدود می‌شود و تطبیق پروژه‌های انکشافی در عمل ناممکن می‌شود. این در حالیست که وزارت‌خانه‌ها تاکنون نتوانسته‌اند بودجه انکشافی را به مصرف برسانند.
فکوری بهشتی یک تن از نمایندگان بامیان گفت تنها سه ماه دیگر زمینه کارهای انکشافی و بازسازی در این ولایت ممکن است و پس از آن به دلیل سرما این پروژه‌ها تطبیق نخواهد شد.
محمد صالح سلجوقی نماینده دیگر گفت که پارلمان باید استیضاح وزیران را روی دست گیرد و از آن‌ها بپرسد که چرا نمی‌توانند پول‌های کمک شده جامعه جهانی را برای بهبود زندگی مردم به مصرف برسانند: «آن تعداد از وزارت‌ها که نتوانسته اند بودجه را مصرف کنند، به صورت اتوماتیک به استیضاح کشیده شوند. هر وزارتی که نتوانسته بودجه خود را مصرف کند، باید زیر فشار قرار گیرد و استیضاح شود.»
تصمیم گرفته شد تا در جلسات بعدی ولسی جرگه مصرف بودجه توسط وزارت‌خانه‌ها بررسی شود و هر وزیری که در این راستا ناتوان بوده استیضاح شود. (دویچه وله)