فراگرد شهر نشینی زمانی رخ می دهد که شمار انبوهی از مردم، مناطق روستایی کشور را رها کنند و سکونتگاههای شهری را برای زندگی شان بر پا کنند. شهر نشینی در سراسر جهان رو به گسترش است. در کشور های صنعتی پیشرفته، شهرنشینی به گونه ای تدریجی و همراه با رشد صنعت و بارزگانی رخ داده و اکنون بیش از 70 در صد جمعیت این کشورها را شهرنشینان تشکیل می دهند. ولی در کشورهای توسعه نیافته این گرایش به شهرنشینی بر اثر بهبود در فنون پزشکی و پایین آمدن نرخ مرگ و میر و هجوم جمعیت اضافی روستاها به شهرها، به گونه ای تقریبا ناگهانی پدید آمده است، بدون آنکه صنایع نوپای شهری بتواند این جمعیت اضافی را به خود جذب کنند. رشد شهر نشینی در این کشورها جنبه ای بیمار گونه به خود گرفته و مسائل اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی خطرناکی را برای این کشورها به بار آورده است .

شهرنشینی پدیده ای مدرن است که بعد از انقلاب صنعتی در انگلستان آغاز شد. صنعتی شدن موجب شد که محل کار تغییر کند. قبل از صنعتی شدن خانه ها هم محلی برای زندگی و هم محل کار برای کسب درآمد بود. شهرها اگر هم وجود داشت سربار مناطق روستایی و توده های روستایی بودند که کار کشت و زرع می کردند و به شهر ها سرازیر می شدند که این مایه حیات شهرنشینان بود. به همین خاطر نابودی شهرها از آرزوهای دهقانان بود.

با شهر نشینی صنعتی این رابطه معکوس شد. یعنی مناطق روستایی به شهر وابسته شدند. روستا به جزئی لازم اما پیرامونی برای نظام اقتصادی تبدیل شد که مرکز آن در شهرها بود. مناطق روستایی، اغلب از جمعیت خالی شد، اکنون عملا عرصه دیگر از فعالیت های صنعتی برای تجار و بانکداری شهری ایجاد شد. قدرت اقتصادی و سیاسی در شهر مستقر گردید. شرکت های مالی و صنعتی مسلط شدند و جای مالکیت فردی را گرفتند. امروزه در کشور های توسعه یافته روستا تا حدودی از بین رفته است و آنچه باقی مانده است یک مضمون نوستالژیک و ترغیب کننده در دست آگهی نویسان تبلیغاتی است، که با این خیالپردازی ها ذهن شهرنشینان را مشغول نگه می دارد .

با مدرن دانستن پدیده شهر و شهر نشینی این سوال به ذهن متبادر می شود که که در گذشته های دور مانند یونان باستان، روم باستان و ... نیز شهر وجود داشت و چه تفاوت های میان شهر های امروزی با شهر های آن زمان وجود دارد. آنتونی گیدنز برای شهر های قدیم ویژگی های ذکر کرده است که شهر های امروزی عاری از آن می باشد. ویژگی های در پی آمده ویژگی مشترک تمام شهرهای باستان است.

1- شهرها معمولا دارای دیوار بودند؛ دیوارها که اساسا به خاطر دفاع نظامی برپا می شد بر جدایی اجتماع شهری از روستا تاکید می کرد.
2- ناحیه مرکزی شهر، که اغلب شامل فضای عمومی بزرگی بود، گاه در درون دیوار داخلی دومی احاطه می شد. مرکز شهر اگر چه معمولا دارای بازاری بود، اما با نواحی تجاری که در هسته شهرهای امروزی یافت می شوند کاملا فرق داشت. ساختمان های اصلی تقریبا همیشه مذهبی و سیاسی بودند، مانند معابد و کاخها یا دربار.
3- گروههای قومی و مذهبی مختلف اغلب محله های جداگانه ای داشتند که اعضای آنها در آنجا هم زندگی و هم کار می کردند .

اما شهری شدن در قرن بیستم و بیست و یکم فرایند جهانی شد، که جهان سوم به گونه فزاینده ای به آن کشانده می شود. قبل از سال 1900 تقریبا رشد شهرها مربوط به شهرهای غرب بود: پنجاه سال بعد از آن افزایش در رشد شهرها در جهان سوم پدید آمد، اما دروه اصلی رشد آنها در طول چهل و چند سال گذشته بوده است .

دلایل گسترش شهرها به این خاطر بود که جمعیت افزایش یافت و نیز مهاجرت غیر شهرنشینان از مزرعه ها، روستاها و شهرکهای کوچک به شهرها باعث رشد شهرها شد. این مهاجرت اغلب بین المللی بود و مردمی که دارای زمینه روستایی بودند مستقیما به شهرهای کشوری که به آن مهاجرت می کردند وارد می شدند.

دهقانان و روستائیان اغلب به علت نبودن امکانات در نواحی روستایی، همراه با مزایا و جذابیتهای آشکار شهرها، که در آن خیابانها با طلا فرش شده به شهرها مهاجرت می کردند. به علاوه شهرها به صورت مراکزی در آمدند که قدرت مالی و صنعتی در آن متمرکز گردیده بود .

اما انسان ها تجربه های مختلف از زندگی شهری داشته است. تا هنوز توصیف های که از زندگی شهری شده است با همدیگر کاملا فرق می کند. جرج گیسینگ تحلیل گر اجتماعی انگلیسی شهر لندن را چنین توصیف کرده است. "منطقه ای با کوچه بازارهای بدبو، کارخانه ها، محوطه های نگهداری الوار، انبارهای کثیف دوده ای، کوچه هایی که پر از حرفه ها و کسب و کار خرد، میدانها و گذرگاههای کثیف که به تیرگی مرگباری منتهی می شوند، همه جا رنج و زحمت در خفت آمیز ترین شکل هایش، گذرگاههای پر از سروصدای حرکت ارابه های پر از بار، پیاده رو هایی که کارگرانی با ظاهری بسیار خشن در آنها رفت و آمد می کنند و گوشه ها و نهانگاههایی که تهیدستی و بینوایی را در زشت ترین شکل آن به نمایش می گذارند.

برخی دیگر اما شهرها را جایی دانسته اند که در آن فرصت های توسعه اقتصادی و فرهنگی به حد اکثر می رسد و وسایل زندگی آسوده و رضایتبخش را فراهم می کند. شهرها را مروج تنوع و خلاقیت دانسته اند که در آن بهترین ها و باهوشترین ها را جذب می کنند. اگر قرار باشد در جامعه مدرن کاری صورت گیرد، به یقین این کار در شهر اتفاق خواهد افتاد. کارل مارکس از بلاهت زندگی روستایی صحبت می کرد. خیلی ها بر این باورند که انسانها تنها در شهرها می تواند استعداد ها و پتانسیل های خود را محقق سازد. به همین خاطر بود که دورکیم می گفت شهرهای بزرگ، خانه های بلا منازع ترقی اند. در شهرها است که ایده ها، شیوه ها، رسومات و نیازهای جدید بسط می یابند و سپس به بقیه نقاط کشور گسترش می یابند .

در افغانستان اما فرایند شهر نشینی بعد از 2001 یعنی بعد از سقوط طالبان رو به افزایش بوده است. به قول بروس کوئن این رشد به شکل بیمار گونه بوده است. گسترش شهر نشینی در افغانستان بیشتر به خاطر خشک سالی های چند ساله ای بود که مردم را وادار کردند برای امرار معاش به جاهای دیگر برود. دلیل دیگر، مهاجرت افغان ها به کشور های همسایه بود. افغان ها با مهاجرت، هم با زندگی شهری آشنا شدند و هم کسب و کاری را آموختن که تنها در شهرها کاربرد دارد به همین خاطر با برگشتن به کشور خود، از روستاها به شهرها مهاجرت کردند.

فرایند شهر نشینی در افغانستان رو به گسترش است اما هیچ برنامه و پلانی از سوی دولت برای گسترش شهرها وجود ندارد. در كنار رشد فرايند شهرنشيني صنعت رشد نكرده است. شهرنشینی بی‌رویه و گسترش پرشتاب پدیده شهرنشینی در بسیاری کشورها باعث به‌وجود آمدن پدیده‌هایی همچون حاشیه‌نشینی، زاغه‌نشینی، افزایش بیکاری و بزهکاری و مشکلات و ناسازگاری‌های فرهنگی شده است. امروزه مشکلات چون بیکاری، و تا حدودی بزهکاری و ناسازگاری های فرهنگی در شهرهای افغانستان بی داد می کند.

بیکاری یکی از مشکلات جدی است که ممکن خیل عظیم از جمعیت را به بزهکاری بکشاند؛ دولت و نهاد های مربوط اگربه فرایند شهر نشینی توجه جدی ننماید ممکن با مشکلات بیشتری بیکاری، بزهکاری، حاشیه نشینی و زاغه نشینی دچار شود. بر طرف كردن بخشي از معضلات با رشد صنعت ممكن مي گردد بنابراين لازم است كه در كنار رشد شهر نشيني به صنعت نيز توجه جدي شود.