وزارت اطلاعات و فرهنگ ميگويد که تا حال ١٥٠ اثر تاريخى؛ از اطراف معدن مس عينک ولايت لوگر کشف و بدست آمده و کاوش ها ، قبل از آغاز پروسۀ استخراج مس خاتمه خواهد يافت. رياست باستان شناسى وزارت اطلاعات و فرهنگ ميگويد که کاووش هاى آنان درمنطقه مس عينک از سال ١٣٨٨ بدينسو در ساحات کوه عينک ، شاه مار تپه ، شاه تپه و در قريه ولى بابا ادامه دارد.

به گفتۀ آنها در اين مناطق آثار تاريخى مربوط دوره هاى کوشانى و يفتلى ها کشف و بدست آمده است.

کوشانى ها در( قرون٢-٥ ميلادى) و يفتلى ها در( قرون٥-٩ ميلادى) مى زيستند.

خير محمد خيرزاده سرپرست رياست باستانشناسى در مصاحبه اختصاصى به آژانس خبرى پژواک گفت که تا حال ١٥٠اثرى که متعلق به همان دوره ها بوده؛ طى حفارى ها بدست آمده است.

او ميگويد که در اين پروژه ٢٣ باستان شناس داخلى و ١٠٠ کارگر محلى مصروف کار هستند و در نتيجۀ کاووش ها سکه هاى طلايى ، نقره و مسى بدست آمده است.

رييس باستان شناسى علاوه کرد که مهمترين و با ارزشترين اثر بدست آمده ، مُجسمه بوده که از سنگ شيست که (يک نوع سنگ ريگى است، ساخته شده است.

خير زاده مى افزايد که يک معبد که در بالاى يک تپه بلند کشف شده ، شامل مجسمه هاى چوبى ، سنگى و گِلى خورد در حالت هاى نشسته ، خوابيده و ايستاده ، ميباشد.

اما او گفت که بيشتر اين آثار تاريخى؛ از کمر به بالا براثر عوامل طبيعى (برف و باران) از بين رفته است.

موصوف ميگويد که تمام آثار بدست آمده ،به موزيم ملى در کابل تحويل داده شده است.

سرپرست رياست باستانشناسى وزارت اطلاعات و فرهنگ علاوه ميکند: آثارى که بعد ازاين کشف و بدست مى آيد، آنرا به موزيم ساحوى در لوگر که توسط سفارت امريکا در دست ساخت است، تحويل ميدهند.

به گفتۀ خيرزاده، کار اين موزيم يکماه قبل آغاز شده و قرار است که در ماه اکتوبر سال جارى ميلادى خاتمه يابد.

او تصريح کرد که کاووش هاى آنان در مناطقى که تحت خطر ناشى از انفجاراتى که در هنگام آغاز کار استخراج مس از معدن قرار دارد ، قبل از استخراج مس در سال ٢٠١٣ ميلادى به پايان خواهد رسيد.

سرپرست رياست باستانشناسى وزارت اطلاعات و فرهنگ ميگويد: تا زمانى که کار حفارى آثار تاريخى در اطراف مس عينک به پايان نرسد ؛ کار استخراج از اين معدن آغاز نخواهد شد.

معدن مس عينک لوگر که باداشتن بيش از ١٢ ميليون تُن مس، از جمله بزرگترين معادن مس در سطح جهان است ، در ٣٠ کيلومترى جنوب شرق شهرکابل ، موقعيت دارد.

قرار داد استخراج اين معدن در ماه جوزا ى سال ١٣٨٧ بين حکومت افغانستان و شرکت خصوصى چينايى ام سى سى ( MCC) که تطبيق کننده پروژه است ، به امضا رسيده است.

سرپرست رياست باستانشناسى ميگويد که قبل از آغاز کاووش ها مردم اطراف مس عينک گزارش داده بودند که اين ساحات توسط قاچاقبران حفر ميشود .

به گفتۀ وى، پس از اقدام آنان مشاهده شده که در ساحات، حفارى زيادى توسط قاچاقبران آثار تاريخى صورت گرفته و چنين به نظر ميرسد که تعدادى از آثار از اين محل بيرون کشيده شده باشد.

خيرزاده علاوه ميکند که وقتى آنان به محل مراجعه کردند وسايل حفارى را قاچاقبران در ساحه بجا مانده ، اما خود فرار نموده بودند.

وزارت معدن ميگويد که ١٥٠٠ تن از نیروهای امنيتی هم اکنون از معدن مس عينک محافظت ميکنند ومسووليت تامين امنيت آنرا به عهده دارند .

گفتنى است که سال گذشته؛ رياست اطلاعات وفرهنگ لوگر گفته بود که تا هنوز در نزديکى معدن مس عينک ٤٢اثر مهم تاريخى بدست آمده و حفريات براى دريافت اثار ديگر، ادامه دارد.

اين آثار شامل دومعبد بوديزم ، استوپه ها ، مجسمه هاى بودا ، استحکامات ، ديوارهاى منقوش ، سکه هاى طلا ونقره ، مهره هاى قيمتى ، وتزئينات چوبى وفلزى بود.

آثارى که در تپه هاى گل حميد ، کافريان ، پاچا وعلى ملنگ ولسوالى محمد اغه بدست آمده ، قرار معلومات رياست باستان شناسى مربوط قرنهاى دوم ، چهارم تا دوازدهم ميلادى مى باشند.

به گفتۀ آنها آثار تاريخى در آنجا بيانگر اهميت تاريخى و فرهنگ ديرينه وغنى کشور ميباشد.شمارى از آثار تپه کافريا ن در اطراف مس عينک مربوط قرن اول ميلادى ميشوند.

درتپه گل حميد دريکى از معابد سلول ها ، اتاق هاى راهبين ، مجسمه هاى نشسته ، خوابيده بودا ، نقوش ديوارى وسکه هاى مسى ديده ميشود.

بر علاوه معابد، استوپه هاى کشف شده که يک استوپه مرکزى در وسط وهفت استوپه ديگر در اطراف آن، ازسنگ هاى پرچال بشکل رواق ها ايجاد شده ،در منطقه بى نظير است.

باستان شناسان ميگويند که ساحات ياد شده در سال ١٩٨٠ميلادى توسط هيئت باستانشناسى فرانسه ( دافا ) سروى وتثبيت شده بود .ولى درآن زمان وپس از آن ، امکانات وشرايط براى بدست آمدن آن نبود.