پس ازحدود يکماه انتظار ، تجار افغان مجبور شدند تا با قبول کردن زيان بزرگ مالى ، اموال صادراتى خود را از بندر تورخم دوباره برگردانند و آنرا ازطريق بندرحيرتان به کشورهاى اروپايى صادرکنند. اين موضوع را خان جان الکوزى معاون امور تجارتى هيئت مديره اتاق تجارت وصنايع افغانستان بتاريخ ١٩ سرطان با رسانه ها اظهار داشت. اميد مى رفت که معاهده جديد ترانزيت وتجارت بين افغانستان وپاکستان (اپتا) از تاريخ ٢٢ ماه گذشته تطبيق وبا تطبيق آن، مشکلات تجارافغان ازبين برود. ولى اين معاهده ازجانب پاکستان با ارائه بعضى شرايطى تا حال تطبيق نشده است.

به اساس معاهده اپتا ، برعلاوه ساير سهولت هاى تجارتى وترانزيتى ، عراده جات تجارى افغانستان وپاکستان مى توانند به بنادرهمديگر رفت وآمد نمايند. قبل از امضاى اين معاهده نيز، عراده جات پاکستان مى توانست به بنادر افغانستان رفت وآمد نمايد؛ ولى عراده جات افغانستان ، تنها اجازه رفت وآمد الى شهر پشاور پاکستان را داشتند. معاهده ياد شده که مسؤولين هردو کشور، بتاريخ ٢٢ ماه گذشته تطبيق آنرا داده بودند تا حال تطبيق نشده است.

اما الکوزى مى گويدکه معاهده اپتا تا حال عملى نشده است، وهم اکنون درحدود ٥٠٠٠ کانتينر تجار افغان در بندرکراچى ،پشاور،چمن وبرخى مناطق ديگر متوقف شده اند و سرنوشت آن معلوم نيست. وى گفت که از ٢٦ روز شنبه مقدار زيادى از اموال صادراتى تجار افغان که ارزش آن به ده ها ميليون دالر بالغ مى گردد، وشامل ميوۀ خشک، قالين،بُته هاى طبى،سنگ هاى قيمتى ونيمه قيمتى مى گردد،در بندر تورخم متوقف شده است.

به اساس اظهارات منبع ، دیروز تعدادى از تجار مجبور شدند که ٢٨ کانتينرمال صادراتى خود را که قرار بود به کشورهاى اروپايى منتقل شود، دوباره به کابل برگردانند. به گفتۀ الکوزى ،هر کانتينر ياد شده که درآن از٢٠ الى ٢٥ تُن جنس بار است، الى ٢٥٠٠ دالر امريکايى مصرف برداشته است. وى افزود: همه امور ادارى انتقال اين اموال، از جانب افغانستان تکميل گرديده بود، اما پاکستان به آن اجازه رفتن نداد ؛حال مجبوريم که بالاى هر کانتينر ١٢٠٠ دالر مصرف اضافى را متقبل شويم وآنرا از راه روسيه صادرنماييم.

به اساس اظهارات وى، اين اموال کانتينرى که از راه حيرتان و روسيه منتقل مى شوند،برعلاوه اين که به وقت زيادى ضرورت دارد، درمقايسه با راه پاکستان ١٢٠٠ دالر مصرف اضافى نيز دارد. حاجى محمد حسن مسؤول انجمن صادرکننده گان ميوه خشک افغانستان گفت که دراين کانتينرها که به کابل بازگردانده شده اند، ٨ کانتينر آن ميوه خشک است که به سه شرکت ارتباط دارد. وى گفت که قرار بود که اين ميوه خشک همچون سال هاى گذشته؛ از طريق بندر کراچى به کشورهاى اروپايى وبطور مشخص لندن وهالند فرستاده شود.

به گفتۀ محمدحسن ، اکنون هم در تورخم ازارسال ٧ کانتينر ميوه خشک مربوط به ٩ شرکت که به هدف صادر نمودن به هندوستان ارسال شده بود؛ جلوگيرى شده و درصورت تعويق بيشتر با تهديد ازبين رفتن مواجه است. محمد حسن از حکومت افغانستان خواست تا براى اين مشکل تجار به صورت فورى وجدى راه حلى پيدا کنند. وى افزود: حال موضوع نفع مطرح نيست، ما درمورد از بين رفتن اين اموال تشويش داريم، حکومت بايد بداند که اين سرمايه شخصى تجارنه بلکه پول هاى از قبل پرداخت شده مشتريان و زحمت هاى دهاقين است.

مزمل شينوارى مسؤول تجارت بين المللى در وزارت تجارت و صنايع افغانستان نيز مشکلات موجود از جانب پاکستان در مورد اجناس تجارتى تجار افغان را تائيد مى کند. موصوف روز شنبه گفت که عملى شدن معاهده اپتا شايد وقت کمى را دربر بگيرد. وى گفت که اين وزارت ،بنا بر تقاضاى تجار افغان از وزارت تجارت پاکستان خواسته است تا موضوع تضمين موترها واشيا ء را که در راه اپتا مشکل ايجاد کرده است، آنرا به تاخير انداخته وبگذارد تا تجار افغان اموال خود را منتقل سازند.

به اساس اظهارات وى، اين تقاضا منتظر تائيد صدراعظم پاکستان است. به همين گونه شينوارى گفت که در دو روز آينده؛ وزير تجارت پاکستان به افغانستان مى آيد و وزارت تجارت وصنايع افغانستان اين مشکل را به شکل جدى با وى مطرح خواهد ساخت. دفترمطبوعاتى سفارت پاکستان درکابل مى گويد که دراين مورد چيزى گفته نمى توانند.
به اساس معلومات وزارت تجارت وصنايع ، افغانستان وپاکستان تجارت در حدود سالانه 5/1 ميليارد دالر امريکايى دارند و سطح ترانزيت افغانستان، از راه اين کشور نيز سالانه درحدود 5/1 ميليارد دالر امريکايى بالغ مى گردد.