صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۱ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

روز زبان ملی پشتو؛ بایدها و نبایدها

روز زبان ملی پشتو؛ بایدها و نبایدها غضنفر کاظمی :

دیروز روز زبان ملی پشتو بود. زبانی که یکی از دو زبان رسمی کشور به شمار میرود و در افغانستان و یک بخشی از کشورهای دیگر گوینده دارد. به نظر من زبان هویت انسان است. حتی وسیلهی که میشود با آن اندیشید. از همین رو هم است که هر زبانی برای تکلمکنندگانش مهم، حیاتی و گاهی حتی بانی تعصبات لسانی نیز است. در جهان بیشتر از هزارها زبان پرگوینده و کم گوینده وجود دارند که به باور من هر کدام به یک اندازه ارزشمند است. تفاوتش فقط اینجاست که بعضی زبانها رویش کار شده و به شگوفایی رسیده اند و نیز بعضی دیگری از زبانها که به دلیل گویندگان کم و غنی نساختنشان به درجه سقوط رسیده و حتی نابود شدهاند.
به پندار من زبان پشتو هم یکی از زبانهای است که با گویندگان بسیار و ادعاهای پرشمار از سوی متخصصین این زبان متاسفانه چندان کاری رویش صورت نگرفته و آنچنان که باید غنی نشده است. زبان پشتو در افغانستان پس از شروع حکومت امان الله خان به عنوان سیاست ترویج پشتو و نشانه هویت قومی و به عنوان نمادی از «ملیگرایی رسمی» شناخته شد و بعدا ظاهرشاه با یک فرمان سلطنتی به زبان پشتو جایگاه زبان رسمی را اعطا کرد و استفاده از آن را در تمام امور دولتی و آموزش مجاز شمرد. با همهی اینها اما پشتو به عنوان یک زبان علمی و آکادمیک در جامعه هیچ وقت رشد نکرد و کاری درستی هم برای بلند بردن سطح واژگان و گسترش مسالمتآمیز این زبان صورت نگرفت.
تنها کاری که در این مدت صورت گرفت این بود که عرصه برای زبانهای ملی دیگر، خصوصا زبان فارسی تنگ شد. در بسیاری جاها به زبان فارسی به دیده تحقیر نگریسته شد و حتی فراتر از آن گاهی از آن به عنوان زبان بیگانه یاد شد. از شروع این فرمانها تا اکنون این کارها باعث اختلافات بسیاری بین گویندگان این دو زبان شد.
با تاسف زبان در افغانستان همانند مسایل قومیت، منطقه و مذهب یکی از چالشبرانگیزترین چیزهایی است که از بسیار دیر تا اکنون در افغانستان وجود دارد.
البته برعکس این مسئله نیز صادق است. اینکه گویندگان زبان فارسی نیز برخورد تعصب آمیز نسبت به زبان پشتو دارند. چون فضا طوری بازسازی شده است که گویندهها و حتی متخصصین این زبان نمیتوانند ارتباط عاطفی و محتوایی با زبان پشتو برقرار کرده و خودشان را با صحبت کردن در این زبان راحت و خودمانی احساس کنند. من تصور میکنم از همین خاطر است که روز زبان پشتو به عنوان یک زبان رسمی از سوی تمام جامعه افغانستان جدی گرفته نمیشود و حتی رسانهها در روز بزرگداشت آن هیچ واکنشی نسبت به این روز که در واقع مهم است ندارند.
تنها راه حل مسئله به نظر من این است که گویندگان زبانهای مختلف کشور همانطور که به فرهنگ و زبان خود احترام قایل هستند به فرهنگ و زبان دیگران نیز احترام بگذارند. این مبرهن است که آنچه را برای خود میپسندیم برای دیگران نیز بپسندیم و باید به این نتیجهگیری برسیم که زبانها با هرچند گویندهای که دارند از حقوق مساوی برخودار اند.
گرچند اکنون هم از روز این زبان ملی و پرگوینده در کشور باید تجلیل رسمی و مردمی صورت گیرد، اما حقیقتا به باور من روز زبان پشتو زمانی واقعا مبارک است که پشتوزبانان هموطن ما در پی احیا و گسترش واژگانی این زبان باشند. روز زبان پشتو را زمانی میتوان با افتخار تجلیل کرد که گویندگان این زبان، پشتو را نه در مقابل فارسی که مترادف این زبان تصور کنند.
تجلیل از روز زبان پشتو زمانی نیکو است که تکلم کنندگان این زبان و با اختلاف کوچک لغات و واژگان بر سر و صورت گویندگان دیگر زبانها نکوبند و با حوصلهمندی تمام از مرزهای نه چندان وسیعی که برای پشتو تعریف کردهاند گذشته و به تبدیل کردن این زبان به یک زبان جامع و علمیتر بیاندیشند.