شبی که گذشت شب یلدا بود. شب اول زمستان و درازترین شب در سال. شبی‌که حرف و حدیث‌های زیادی هم در موردش گفته شده است.
البته در جاهای متفاوت باورهای متفاوتی نسبت به این شب وجود دارد. این شب را بسیاری از مردم در جاجای از افغانستان نیز گرامی داشتند. در هرات جمع‌های فرهنگی و قشرهای متفاوت از مردم یلدا را پر رنگ‌تر از هرجای افغانستان و در کابل نیز این شب نسبت به دیگر ولایات شور شعفی بهتری داشت.
به راستی که تاریخچه‌ای «شب یلدا» و یا «چله‌نشینی» از کجا می‌آید و فلسفه آن چیست.
تا جایی که من در این مورد خوانده و جستجو کرده‌ام باورهای متفاوتی نسبت به این رویداد وجود دارد.
بسیاری‌ها باور دارند شب یلدا، شبی‌ست که روشنایی و سیاهی با هم جدال می‌کنند و در این میان، روز است که بر شب پیروز می‌شود. در واقع تجلیل از این شب و لحظه شماری برای فردا شدن این شب، نمادی‌ست از پیروزی حق بر باطل و روشنایی بر تاریکی و خوبی بر بدی و آگاهی بر جهل و زایش و تولد نور و در آخر هم روشنایی و کوتاه شدن شب های سیاه.
گفته اند یلدا یک واژه سُریانی است به معنای زایش و تولد و این‌گونه ما هر سال شاهد تولد نور در دل بلندترین شب سیاه سال بوده‌ایم. 
این جشن بزرگ همه ساله در کشورهای فارسی زبان از جمله ایران، تاجکستان با شکوه و میمنت بسیار برگزار می شود و بعضی از شهرهای افغانستان نیز از این شب با خواندن شعر و ترانه و نواختن موسیقی و چیدن میوه‌های تر و خشک روی قاب و خواندن حافظ و شاهنامه تجلیل می‌کنند.
مردم این شهرها در این شب گردهم می آیند تا افراد بزرگسال تجربه‌های خود را برای یک‌دیگر بگویند و کودکان قصه و افسانه‌های شیرین نیاکان خود را بشنوند و برخی علاوه بر شاهنامه، اشعار «حمله حیدری» را هم می خوانند که کتابی برای سال های ۱۱۸۰ هجری - قمری حاوی اشعار «راجی کرمانی» در وصف حضرت علی امام اول شیعیان است.
دیشب یلدا در جاهای بسیاری از جمله از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در کابل، از طرف ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت بامیان در شهر تاریخی بامیان و از سوی ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت باستانی بلخ در مزار شریف و از طرف جمعی از فرهنگیان در شهرات هرات به صورت رسمی تجلیل شد.
رادیوها، تلویزیون‌ها، دانشگاه ها و کافه‌های فرهنگی بسیاری نیز در کابل و دیگر بزرگ شهرهای افغانستان از این شب تجلیل به عمل آوردند که نمی شود به همه شان در این جا پرداخت.
در برنامه‌ی که دیشب از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ در کابل تدارک دیده شده بود، وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان در رابطه به تاریخچه‌ی شب یلدا صحبت کرده و یلدا را پیروزی نور بر ظلمت دانسته است.
ایشان گفته است که این وزارت در احیا و گسترش سنت‌های دیرینه از جمله شب یلدا برنامه ‎‌های مشخصی دارد.
داکتر سید مخدوم رهین وزیر اسبق اطلاعات و فرهنگ افغانستان نیز در برنامه دیشب گفته است که یلدا خود مظهر دوستی، صلح و صمیمیت است و یک جا شدن خانواده‌ها هم در این شب از اتحاد و اتفاق در مبارزه با ظلمت حکایت می‌کند.
او ابراز داشته که پیام شب یلدای امسال این است که همه‌ی ما خانواده بزرگ افغانستان، در نبرد علیه ظلمت با هم باشیم و در پهلوی هم قرار بگیریم تا خورشید خوشبختی و سعادت بر این سرزمین بتابد.
در بامیان نیز از شب یلدا تحت عنوان «ترانه صلح در یلدا» تجلیل شده است. رییس اطلاعات و فرهنگ بامیان در این باره در صفحه فیسبوکش نوشته است که این شب تاریخی ابنای بشر که میراث دوران سومریان از 5700 سال پیش است را به امید صلح در کشور خود در بامیان تجلیل می‌کنیم.
او نوشته است؛ هر رقم برنامه‌ای که منجر به صلح در کشور شود و دل غم‌زده مردم ما را در قالب فرهنگ بومی مردم شاد کند، دنبال می‌کنیم. در این برنامه صحنه های دلنشینی همانند، شهنامه خوانی، فالگیری حافظ، دکلمه‌ شعر، دو بیتی، دمبوره، بازی‌های کودکانه و ساز و سرود نیز برگزار گردیده است.
به گزارش ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت بلخ در بلخ باستان نیز از این شب تجلیل به عمل آمده و برنامه با شعر خوانی به زبان های فارسی، پشتو، اوزبیکی، اجرای موسیقی زنده و اجرای پارچه های طنز به همراه بوده است.
در این برنامه رییس اطلاعات و فرهنگ بلخ، تجلیل از طولانی‌ترین شب سال «شب چله» را از ارزش‌های ملی و فرهنگی کشور یاد نموده و نیز احترام نهادن به رسوم و عنعنات و ارج‌گزاری به رسم‌های دیرینه مردم آریانای قدیم و افغانستان اکنون عنوان کرده است.
با برپایی شب یلدا و آرزو کردن‌های بسیار، چه از سوی نهادهای دولتی یا جمع های دوستانه و خانواده‌های در تمام شهرها فقط یک آرزوی بسیار مشترک وجود دارد و آن هم این که سایه سیاه جنگ و بدبختی، رو سیاهی و تباهی، آدم‌کشی و رذالت از سر مردم افغانستان رخت بربسته و به جایش امنیت و آسایش، رفاه و خوشبختی، انسانیت و شرافت جاگزین گردد.