صاحب امتیاز: محمد رضا هویدا

مدیر مسوول: محمد هدایت

سر دبیر: حفیظ الله زکی

شنبه ۱ ثور ۱۴۰۳

دانلود صفحات امروز روزنامه: 1 2 3 4 5 6 7 8

کابل و توسعه نا متوازن شهری

کابل و توسعه نا متوازن شهری نویسنده : محمدامین بیانی

در ده های اخیر شهرهای کشورهای جهان سوم با رشد شتابانی مواجه شده اند. پهنه این شهرها غالبا ترکیب ناهمگونی از خدمات، تسهیلات و امکانات هستند. از این رو دولت ها تلاش می کنند با کمک متخصصان شهرسازی پهنه های محروم را شناسایی کنند و بوسیله مداخلات کالبدی از قبیل توانمندسازی، بهسازی و .. برای بهبود کیفیت زندگی شهروندان اقدام نمایند. خواسته شهروندان شکل گیری فضای شهری ایمن، امن و مطمئن برای زندگی مطلوب و همچنین برخورداری از فرصت های برابر در زندگی شهری است. دولت ها به عنوان خادمین مردم هم تلاش دارند به خواسته شهروندان شان احترام بگذارند. البته دور از ذهن نیست که گاهی اوقات به علت سهل انگاری و ضعف مدیریت محلی بی عدالتی فضایی در عرضه خدمات رفاهی به مردم یک منطقه خاص در این شهرها مشاهده شود. افغانستان هم از این قاعده مستثنی نبوده و نیست. با قبول این نکته که دولت افغانستان یک دولت جوان می باشد و بدیهی است که در برخی نواحی و مناطق شهری نظارت و برنامه ریزی صحیحی نداشته باشد و شهرها از لحاظ عدم تعادل خدماتی در وضعیت شدیدتری باشند؛ اما گروهی از محققان ادعا می کنند که الگوی پراکنش توزیع خدمات به مکان در مناطق خاصی از شهر بصورت عامدانه ناعادلانه تر از سایر نواحی است. پژوهشگران معتقدند نابرابری های بوجود آمده نه فقط حاصل ضعف مدیریت شهری است و نه بخاطر سرعت تحولات؛ بلکه بخاطر وجود نگاه و تبعیض سیستماتیک علیه بخشی از مردم است. مردمی که بخاطر وجود این نگاه مجبور هستند در نقاط خاصی گرد هم آیند و این خود زمینه را برای روا داشتن تبعیض، نفرت پراکنی و خشونت علیه شان را فراهم می آورد.
ناحیه 2 میلیون نفری غرب کابل بخش نسبتا وسیعی از شهر کابل را تشکیل می دهد که تقریبا تمام خصوصیات جوامع روستایی را در خود جای داده الا موهبات زندگی روستایی. مردم خوش نشین روستا در خانه های زیبا و محیط سالم زندگی می کردند و از راه کشاورزی لقمه نانی پیدا می کردند. اما در برخی مناطق کشور کشاورزی در سالهای اخیر به دلایل مختلف دیگر به صرفه نبوده، مردم به ناچار از روستا گریخته و با امید زندگی بهتر به شهرها پناه آورده اند. این منبع بشری جوان فرصتی بود برای جهش اقتصادی شهر کابل اما از آنجایی که دولت هیچ تدبیری برای نحوه سکونت و زندگی این شهروندان نداشت این افراد در قطعات فاقد سند و فاقد هرگونه زیرساخت رفاهی ساکن شدند. با گذشت یک دهه بدلیل وجود نگاه های تبیعض امیز و قوم گرایانه این منطقه از پارک، زیرساخت ها و تاسیسات شهری، سرک و بطور کلی رفاه محروم می باشند. کسانی که از بی عدالتی و عدم توجه به ولایات شان به سوی شهر آمدند اینجا هم دچار تبعیض قومی شده اند.
راهکار
توزیع خدمات و امكانات شهری در هر مكانی براساس اصول و قواعدی صورت می گیرد و اگر توزیع این امكانات به طور متوازن صورت نگیرد باعث بی عدالتی در سطح شهر می گردد. در مورد رفع بی عدالتی و عدم تعادل مدل های علمی برنامه ریزی متنوعی برپایه معیارهای عدالت و برابری وجود دارد. اما وقتی بطور عامدانه و ناجوانمردانه بخشی از مردم مظلوم یک تبار مشخص مورد تبعیض قرار بگیرند در اینجا مدل های برنامه ریزی از سوی مراجع کارایی چندانی ندارد. پس ما باید به دنبال راه های جدیدی برای بهتر کردن محل سکونت خود باشیم.
1-قانون و تطبیق آن: اصلی ترین موضوع قابل الرعایه در زندگی شهری و جمعی موضوع قانون است. بسیاری از مشکلات ما بوسیله قانون براحتی قابل حل وفصل اند.
2-متخصصین: تمام تحصیل کردگان در دو گروه "تاثیرگذاران بر نظریه ها و رویه ها" و "مجریان" قرار می گیرند. متخصصین واقعی و دلسوز ممکن است در شرایط تبعیض در فرایند برنامه ها و تهیه طرح ها و هم در اجرا نقش مستقیمی نداشته باشند زیرا عوامل تبعیض از حضور آنان بیمناک اند ولی می توانند بطور ضمنی بر فرایند توسعه شهر تاثیر گذار باشند. همچنین محصلان رشته های مربوط به شکل گیری شهر می توانند از طریق اظهارات و ارائه رهنمودهای کارشناسی به مدیران ارشد شهر تاثیر گذار باشند. اما در شرایط تبعیض حداقل خدمت آنان می تواند آگاه سازی مردم از حقوق اولیه شان باشد.
3-مردم: مهمترین رکن شهرها مردم اند. اگرچه نمی توان انتظار داشت فهم و سواد همه آحاد جامعه در مورد شهر کافی باشد. اما اگر مردم آموزش و آگاهی کافی داشته باشند شهرهای خوب می سازند و اگر نداشته باشند نه. مردم بزرگترین شهرسازان اند زیرا شهر مال مردم است. لذا باید از غیر دل بکنند و با توکل برخدا و راهنمایی گرفتن از متخصصین دلسوز زمینه ساز سامان دادن به فضای سکونت خود باشند. تامین خدمات شهری، ایجاد فضاهای مطلوب تفریحی و سبز، ایجاد عناصر مذهبی و تجاری و فرهنگی، حتی ایجاد برخی از زیرساخت ها از قبیل آب و فاضلاب و برق می تواند توسط خود اجتماعات مدنی مردم صورت بپذیرد. مردم باید در کارهای نیک و بهتر ساختن شهرشان با یکدیگر و با دولت مشارکت و همکاری داشته باشند. مشارکت آحاد جامعه علاوه بر سریع تر شدن روند پیشرفت طرح ها باعث همدلی،  موجب احراز هویت جمعی و ارتقای کیفیت زندگی جمعی و در نهایت سعادت دنیوی و اخروی آنها می شود.