وزارت تحصیلات عالی کشور برای نخستین بار، پروسه اجماع ملی بازنگری و معیاری سازی نصاب تحصلی دانشگاه‌ها را دیروز یکشنبه، 28 عقرب، آغاز کرد. در نخستین روز این پروسه، استادان دانشگاه‌های دولتی و خصوصی، دانشجویان، نمایندگان جامعه مدنی، موسسات داخلی و خارجی و نمایندگان دانشگاهی برخی از کشورهای خارجی شرکت کرده بودند تا در مورد بازنگری نصاب تحصیلی کشور گفتگو کنند.
عبداللطیف روشان سرپرست وزارت تحصیلات عالی در آغاز برنامه گفت که نصاب درسی دانشگاهی از سوی یک کمیته تخصصی که شامل کارشناسان داخلی و خارجی است بازنگری و معیاری سازی می‌شود و این روند چندین ماه را در بر خواهد گرفت. او افزود که با آغاز فصل جدید تحصیلی، نصاب تحصیلی تمام دانشگاه‌های کشور جدید خواهد شد.
سرپرست وزارت تحصیلات عالی گفت که کارشناسان، روی پنج محور اساسی بحث می‌کنند. این پنج مورد، شامل ساختار دانشکده‌ها و بازنگری رشته‌های فعلی و جدید، تطبیق سیستم کریدیت در تمام دانشگاه‌ها، بررسی منابع و پیشرفت‌های علمی استادان، ارتباط با ژورنال‌های معتبر علمی جهان و برجسته سازی نقش تحقیقات دانشگاهی می‌شود.
در این اجماع، کمیت و کیفیت مضمون‌های درسی، رشته‌های مورد نیاز، جداسازی مضمون‌های فرعی و اصلی و نیازمندی مضمون‌های اصلی در نصاب درسی نیز مورد بازنگری قرار می‌گیرد.
مسئولان وزارت تحصیلات عالی تاکید می‌کنند که استادان دانشگاه براساس تحقیقات و توانایی‌های علمی‌شان در دانشگاه‌ها فعالیت خواهند کرد و این وزارت برای ارتقای ظرفیت تحقیقات علمی، مرکزهای تضمین کیفیت، تألیف، ترجمه و تحقیق را در جریان چند ماه آینده ایجاد خواهد کرد.
آقای روشان افزود: «نقش تحقیقی در دانشگاه‌ها باید برجسته شود. تنها آموزش کافی نیست و وظیفه استادان [نیز تنها] تدریس نیست؛ بلکه تولید متن علمی مبتنی بر تحقیقات علمی، یکی از رسالت‌هایی است که متاسفانه کمتر مورد توجه استادان قرار گرفته است.»
به‌گفته او، انجام مسئولیت متعدد و متنوع استادان، فرصت تولید متن‌های علمی را از آنان گرفته است. او وعده کرد که پس از این، زمینه تحقیقات دانشگاهی برای استادان در دانشگاه‌ها فراهم خواهد شد.
او همچنان اشاره کرد که بخشی از فاجعه بیکاری تحصیل‌کردگان، به دانشگاه های کشور ربط می‌‎گیرد؛ دانشجویان نظر به نیازمندی بازار کار فارغ نمی‌شوند و بیشتر با متون درسی گذشته سروکار دارند.
آقای روشان گفت: «ما می‌خواهیم پوهنتون‌ها را در قبال مسایل علمی‌شان مسئول بسازیم؛ مسئولیت در مقابل فعالیت‌های علمی، مسئولیت در برابر سرنوشت افغانستان است. تولیدات علمی ما باید به دانش جوانان بیافزاید. راهی را برویم که یک اتفاق نو باشد و دانشجویان به چیزی دستیابند که قبلا وجود نداشته باشد.»
استادان و دانشجویان: تغییر نصاب فقط با ارائه طرح امکان ندارد
استادان دانشگاه و دانشجویان اقدام وزارت تحصیلات عالی را برای تغییر نصاب درسی یک اقدام نیک می‌دانند؛ اما می‌گویند که تغییر نصاب تحصیلی با ارائه طرح امکان ندارد؛ بلکه زمانی ممکن است که به صورت عملی در دانشگاه‌ها تطبیق شود.
شفیق وردک یکی از استادان دانشکده ژورنالیزم دانشگاه کابل به روزنامه «افغانستان‌ما» گفت که اهداف وزارت تحصیلات برای تغییر نصاب تحصیلی، یک اقدام نیک است؛ اما این اهداف زمانی تحقق می‌یابد که از ضیاع وقت، از دست رفتن فرصت‌ها و منابع مالی جلوگیری شود.
او گفت: «تنها به این نمی‌شود که ما روی کاغذ یک چیزی را نوشته کنیم و بگویم که نتیجه را آوردیم. ما باید متوجه ثانیه ثانیه وقت خود باشیم. متوجه منابع مالی و فرصت‌های خود باشیم تا بتوانیم که به یک نتیجه‌ای که پیش از پیش برای خود تعیین کردیم، برسیم.»
به باور او، تغییر نصاب تحصیلی تمام دانشگاه در مدت زمان کوتاه امکان ندارد و حداقل اگر وزارت تحصیلات عالی بتواند در پنج سال آینده به اهداف تعیین شده برسد، موفق هست.
او هم‌چنان گفت که استادان دانشگاه با مشکل مالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به همین خاطر در چندین دانشگاه خصوصی تدریس می‌کنند. به‌گفته او، هر قدر زمینه تحقیقات دانشگاهی به وجود بیاید و نصاب نیز بروز شود، تا مشکلات مالی استادان حل نشود، موثر نخواهد بود.
او افزود که تغییر وضعیت دانشگاه‌ها، ارتباط مستقیم با وزارت معارف دارد تا تغییری در سیستم درسی معارف به وجود نیاید، امکان تغییر و بهبود کیفیت در دانشگاه ها نیز کم است.
این در حالی است که برخی دانشجویان نیز از وضعیت تحصیلی شکایت دارند و آنان می‌گویند که وعده‌های وزارت تحصیلات عالی هنوز کمتر تطبیق شده است و امکان تغییر نصاب درسی نیز اندک است. آنان می گویند که هر سال با حجمی از چپترهای درسی کهنه و استادانی که اکثر از دوره لیسانس فارغ شده‌اند، روبرو اند.
صدف یکی از دانشجویان دانشگاه کابل گفت که نسبت به سال‌های گذشته تغییرات اندکی آمده؛ اما مشکلات فراروی نظام درسی به اندازه ای است که به این سادگی‌ها امکان تغییر و تطبیق آن وجود ندارد.
هم‌چنین رحمان از دیگر دانشجویان دانشگاه کابل گفت که تغییر نصاب درسی «فقط» یک شعار است که روی کاغذ نوشته شده است. به گفته او کاپی-پیست بودن مواد درسی و کم سوادی استادان دانشگاه موردهایی اند که زمینه‌های رشد و کیفیت تحصیلی را پایین آورده است.
داهی