هفتمین کنفرانس همکاری های اقتصادی منطقه ای برای افغانستان (رکا هفت) به تاریخ های 23-24 عقرب 1396 با حضور در شهر عشق آباد، پایتخت ترکمنستان با هدف افزایش همکاری های اقتصادی منطقه ای و حمایت از توسعه و ثبات پایدار در افغانستان و سراسر منطقه برگزار گردید.
در این اجلاس یک هیات عالی رتبه تحت ریاست جلالتماب استاد سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری اسلامی افغانستان به شمول بانوی اول کشور، صلاح الدین ربانی وزیر امور خارجه، همایون رسا وزیر تجارت، دلبر نظری وزیر امور زنان، سلامت عظیمی وزیر مبارزه با مواد مخدر و ده ها تن از مقامات عالی رتبه از جمله معینان وزارت خانه های سکتوری اشتراک کرده بودند.
هم چنین در کنفرانس رکا 7 هیات های عالی رتبه و نمایندگان ارشد بیش از 68 کشور منطقه و جهان و سازمان های بین المللی حضور یافته بودند که نشان دهنده اهمیت این رخداد و نیز بیانگر موفقیت تلاش های بین المللی دولت افغانستان بوده است. سطح اشتراک کنندگان و هم چنین حمایت قاطع همه اشتراک کنندگان از حکومت و روندهای موجود در افغانستان و علاقه حضور همه کشورها و سازمان ها در افغانستان به منظور تقویت صلح و ثبات در کشور از مهم ترین نقاط کلیدی در کنفرانس بود.
در آغاز کنفرانس رشید مرادیف معاون رییس جمهور و وزیر خارجه ترکمنستان ضمن خوش آمدگویی به مهمانان کنفرانس، بر همکاری های اقتصادی منطقه ای تاکید کرد و همکاری با افغانستان را یک فرصت تاریخی دانست. وی حمایت از روندهای دموکراتیک و صلح و ثبات در افغانستان را وظیفه همه کشورهای منطقه و جهان دانست و بر تقویت آن تاکید کرد.
سخنان معاون دوم رییس جمهور
سپس استاد سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری اسلامی افغانستان ضمن اظهار قدردانی از میزبانی خوب کشور ترکمنستان از اجلاس هفتم کنفرانس رکا بر اهمیت روابط حسنه و همکاری های اقتصادی منطقه ای تاکید کرد.
وی با اشاره به تاریخ و فرهنگ مشترک کشورهای آسیاسی میانه اظهار داشت: ما فرهنگ، تاریخ، زبان و تمدن مشترک داریم. در تاریخ کهن این منطقه شهر های مرو، نیشابور، بخارا، سمرقند، خیوه، خراسان، بلخ، غزنه، غور، کابل، هرات، قندهار و مانند آن تاج های زرین و گوهرهای گرانبهای فرهنگ و تاریخ ما بوده اند و هستند.
معاون رییس جمهور هم چنین گفت: یکی از اولویت های مهم حکومت افغانستان در چند سال گذشته تقویت همکاری های اقتصادی منطقه ای بوده است و ما در این زمینه متعهد به ایفای نقش فعال به عنوان کانون تجارت و ترانزیت در سطوح منطقه ای و قاره ای می باشیم.
وی دستاوردهای کنفرانس های رکا را در سال های گذشته مثبت و تاریخی ارزیابی کرد و گفت: امضای موافقتنامه راه لاجورد به عنوان یک موافقتنامه بسیار مهم و تأثیر گذار در زمینه ترانسپورت و ترانزیت در حاشیه نشست امروز، یک نمونه بارز، از نتیجه تلاش های مشترک ما در سطح منطقه است.
استاد دانش هم چنین به پروژه های کلان منطقه ای اشاره کرد که هم اکنون در جریان قرار دارند و گفت: در جریان امسال پروژه های انتقال گاز تاپی، کاسا یکهزار، لین انتقال برق 500 کیلوولت بین ترکمنستان، افغانستان و پاکستان و پروژه خط آهن بین ترکمنستان، افغانستان و تاجیکستان، افتتاح خط آهن اتامراد-آقینه به تاریخ 28 نوامبر 2016= 8 قوس 1395 و تکمیل قریب الوقوع قطعه سوم خط آهن خواف-هرات، موافقتنامه چابهار و انتقال اولین محموله گندم از این مسیر از هندوستان به افغانستان، ورود محموله های کالاهای چین از طریق ازبکستان به بندر حیرتان افغانستان و بالاخره گسترش همکاری های دیجیتالی از جمله در چارچوب راه ابریشم دیجیتال، نوید بخش اتصال هرچه بیشتر منطقه و گسترش روابط مردم با مردم در سطح منطقه می باشد.
معاون رییس جمهور اما تاکید کرد که موفقیت های به دست آمده نباید ما را از حجم مشکلات و چالش هایی که بر سر راه همکاری های منطقه ای وجود دارد غافل سازد. وی اظهار داشت: منطقه ما یکی از کم انسجام یافته ترین مناطق در سطح جهان می باشد و وجود چالش های امنیتی، خلاءهای زیربنایی و موانع تجارتی و ترانزیتی نیز از مشکلات اساسی است.
استاد دانش هم چنین خواهان حل مشکلات و چالش های فراروی همکاری های اقتصادی منطقه ای شد و کنفرانس رکا را چارچوب مناسب برای رشد و تقویت همکاری های منطقه ای دانست.
وی اظهار داشت: تعهد افغانستان به عنوان چهارراه اتصال آسیای مرکزی و جنوبی و خاورمیانه و مرکز همگرایی های منطقه ای، برای سهم گیری فعال در راستای تحقق دیدگاه مشترک منطقه ای که همانا تأمین «ثبات و رفاه» پایدار می باشد، یک تعهد قوی و خلل ناپذیر است و نقش محوری افغانستان در چارچوب رکا و همچنین پروسه قلب آسیا، گواه این مدعاست.
معاون رییس جمهور هم چنین در بیانیه خود بر ضرورت اقدام جدی و مشترک در زمینه مبارزه با تروریسم اشاره کرد و گفت: انتظار داریم که همه کشورهای منطقه و همسایه با افغانستان نیز با همین دید بنگرند و در مبارزه با تروریزم بدون تفکیک بین تروریست خوب و بد، ما را در تأمین صلح و امنیت کمک کنند. افراط گرایی و تروریزم نه تنها افغانستان بلکه در حقیقت همه کشورهای منطقه را هدف گرفته است.
وی افزود: ما امروز در خط مقدم نبرد با تروریزم و در مقابل نزدیک به سی گروه تروریستی مبارزه می کنیم و بدون تفکیک بین گروه های تروریستی، در حقیقت از منافع و مصالح همه کشورهای منطقه و جهان دفاع می کنیم و هر روز مردم ما و به طور خاص نیروهای دفاعی و امنیتی ما در این راه قربانی می دهند.
معاون رییس جمهور ضمن تاکید بر مبارزه با تروریسم بر تلاش ها برای ثبات و صلح دایمی نیز تاکید کرد و از همه کشورهای همسایه و جهان خواست تا افغانستان را در رسیدن به صلح کمک کنند.
وزیر خارجه افغانستان
در اجلاس هفتم رکا هم چنین صلاح الدین ربانی وزیر امور خارجه افغانستان سخنرانی کرد و گفت که اکنون بیش از هر زمان دیگر نیاز به صلح و ثبات در افغانستان احساس می شود و تمام تلاش دولت افغانستان بر این است که همکاری و مشارکت کشورهای منطقه و جهان را در زمینه صلح و ثبات جلب کند. وی تاکید کرد از نظر افغانستان نقش کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان در صلح و بازسازی اهمیت دارد و امیدواریم که این هدف مورد توجه قرار گیرد.
وزیر خارجه افغانستان اظهار داشت که صلح و رفاه عمومی در افغانستان سبب خواهد شد که دیگر جوانان ما در کام تروریسم نیفتند و این مساله برای کل منطقه تاثیرات عمیق و دوامدار خواهد داشت.
مقامات عالی رتبه کشورهای منطقه
در این اجلاس هم چنین وزیر خارجه گرجستان گفت که از نگاه ما افغانستان یکی از شرکای مهم ما در منطقه در آینده و اکنون است و به همین خاطر ما تمام تلاش خود را به خرج خواهیم داد تا افغانستان بتواند از طریق کشور ما به بازارهای جهانی و اروپا راه یابد و به تحقق استراتژی های خود بپردازد.
وی افزود که ما در راه لاجورد یکی از بهترین شریک و همکار افغانستان خواهیم بود و تمام امکانات خود را در این راه به کار خواهیم گرفت تا هم بخش های دولتی و هم بخش های خصوصی بتوانند در ترانزیت و تجارت در این مسیر سهم بگیرند.
وزیر دولت در امور خارجی هندوستان نیز ضمن مهم خواندن اجلاس رکا، آن را چارچوب بزرگ و قوی برای همکاری های منطقه ای دانست و گفت هندوستان هم به صورت دو جانبه و هم به صورت چند جانبه با دولت افغانستان همکاری دارد و آن را به نفع افغانستان و هندوستان و منطقه می داند.  وی ضمن تاکید بر این که دوستی در هنگام مشکلات درک می گردد و بهترین دوست کسی است که در زمان مشکلات در کنار افغانستان باشد گفت: هندوستان تا کنون دو میلیارد دالر به افغانستان کمک کرده است و کمک ها و همکاری های ما با افغانستان به صورت دوام دار ادامه دارد.
نماینده دولت هندوستان تلاش برای رساندن آب آشامیدنی به شهروندان کابل، کمک گندم از طریق بندر چابهار به افغانستان و کمک در بخش های مربوط به تقویت زنان را نشانه اهمیت دادن هندوستان به روابط با افغانستان دانست.
وی ضمن انتقاد از کشور پاکستان به خاطر مسدود ساختن مسیر تجارت میان هند و افغانستان گفت که ما این گونه حرکت های پاکستان را علیه منافع مردم افغانستان تلقی می کنیم.
وزیر دولت در امور خارجی هندوستان گفت که کشورش از پروژه هایی چون قلب آسیا، تاپی و کاسا 1000 حمایت می کند و اجرایی شدن آن ها را به نفع کل منطقه می داند.
عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ایران نیز  در این کنفرانس ضمن اشاره به کمک های دولت متبوعش به افغانستان گفت که ایران بدون چشم داشت در سال های گذشته از مهاجرین افغانی پذیرایی کرده و اکنون میزبان بیش از 3.5 میلیون مهاجر است که آموزش، بهداشت و خدمات دیگر را به صورت رایگان در اختیار آنان قرار می دهد.
وی تاکید کرد که ایران صلح و ثبات در افغانستان به مثابه صلح و ثبات خود می داند و به همین خاطر از هیچگونه کمک و همکاری در همه زمینه ها دریغ نخواهد کرد و اتصال افغانستان از طریق بندر چابهار به آسیای مرکزی نشان دهنده همین امر است.
وزیر راه و شهرسازی ایران گفت که ایران کوتاه ترین و امن ترین و سودمندترین مسیر برای افغانستان جهت اتصال در بازارهای جهانی و تقویت تجارت این کشور است که ما همه امکانات خود را در این زمینه در اختیار افغانستان قرار خواهیم داد.
سرتاج عزیز مشاور امنیت ملی پاکستان گفت ه رکا چارچوب مناسب برای همکاری هیا منطقه ای و اقتصادی و هم چنین چارچوب مناسب برای تقویت صلح و ثبات در افغانستان است و پاکستان علاقمند کار در این چارچوب است. وی تاکید کرد که روابط افغانستان و پاکستان هم به صورت گسترده و در همینه زمینه ها جریان دارد و هیچگونه مشکلی در این مینه نیست.
سرتاج مشکلات مربوط به تجارت و ترانزیت کالا از هند به افغانستان را مشکلات اداری و امنیتی دانست که در حال حل شدن است و تاکید کرد که کشورش هیچگاه بر روی افغانستان مشکل تراشی نخواهد کرد.
اعلام آمادگی کرد که اسلام آباد علاقمند است تا اجلاس بعدی رکا در اسلام آباد برگزار گردد و پاکستان میزبان آن باشد. زیرا پاکستان همکاری های اقتصادی منطقه ای را مطابق پالیسی ها و استراتژی های خود می داند و از آن حمایت می کند.
وی پذیرش 3 هزار محصل را در دانشگاه های پاکستان نشانه حسن نیت پاکستان در قبال افغانستان دانست و اعلام آمادگی کرد که کشورش در همه زمینه های تجاری و ترانزیتی همکار افغانستان خواهد بود.
هم چنین وزیر خارجه امارات متحده عربی نیز در این اجلاس بر تداوم حمایت ها از دولت و مردم افغانستان تاکید کرد و اظهار داشت که ما تا کنون میلیون ها دالر به افغانستان کمک کرده ایم و از ین پس نیز ادامه خواهد یافت.
وزیر خارجه دولت قطر نیز در این کنفرانس ضمن تاکید بر حمایت مجدد از دولت افغانستان اعلام آمادگی کرد که دولت متبوعش علاقمند است تا کنفرانس هشتم رکا را میزبانی کند.
در ادامه کنفرانس هم چنین سکرتر جنرال سازمان اکو، سکرتر جنرال کنفرانس ملل متحد در زمینه تجارت و توسعه، سکرتر جنرال بنباد توسعه آسیا و همکاری های منطقه ای، معاون وزیر خارجه مالزیا، معاون وزیر خارجه آذربایجان، معاون وزیر خارجه تاجیکستان، معاون وزیر خارجه قرغیزستان، معاون وزیر خارجه ترکیه، معاون وزیر خارجه قزاقستان و مقامات عالی رتبه کشورهای دیگر و نمایندگان ارشد سازمان بین المللی سخنرانی کردند.
همه سخنرانان اجلاس هفتم کنفرانس رکا در عشق آباد بر حمایت مجدد از دولت و روندهای موجود در افغانستان تاکید کردند و ابراز علاقمندی کردند که در پروسه های مهم اقتصادی و تجارتی افغانستان سهم فعال خواهند گرفت.
امضای موافقت نامه خط لاجورد
در حاشیه کنفرانس رکا 7 موافقت نامه خط لاجورد که قبلا با ابتکار افغانستان مطرح شده بود، میان پنج کشور افغانستان، ترکمنستان، گرجستان، آذربایجان و ترکیه در حضور معاون دوم رییس جمهور افغانستان به امضا رسید.
بر اساس موافقت نامه خط لاجورد افغانستان بدون اتکا به کشورهای همسایه مثل پاکستان و ایران از طریق دو بندر آقینه در شمال و تورغندی در غرب افغانستان به کشور ترکمنستان، سپس به گرجستان و آذربایجان و ترکیه و در نهایت به اروپا وصل می گردد. این مسیر که یک مسیر جایگزین صدور کالا از افغانستان به اروپا است که در کمترین زمان و کمترین هزینه کالاهای بازرگانی افغانستان و برخی از کشورهای همسایه را به اروپا می رساند.
صرفه جویی در وقت و هزینه اگرچه از خصوصیات این مسیر است ولی مهم این است که از لحاظ سیاسی نیز مهم است. به این معنی که افغانستان اکنون کم کم از انحصار جغرافیایی بیرون می شود و محاط بودن به خشکه نمی تواند به عنوان یک چالش مسیرهای تجارتی و ترانزیتی افغانستان را محدود بسازد.
اعلامیه پایانی کنفرانس رکا 7
شرکت کنندگان اجلاس هفتم کنفرانس رکا با صدور یک اعلامیه پایانی بر حمایت قاطع و مجدد از دولت افغانستان تاکید کردند و خواستار اجرایی شدن همه طرح های اقتصادی و تجارتی شدند که به نحوی مرتبط با افغانستان است و در راستای صلح و امنیت و رفاه عمومی در کشور صورت می گیرد.
در اعلامیه پایانی کنفرانس به نقش محوری افغانستان به عنوان مرکز مهم برای تجارت، ترانزیت و ترانسپورت منطقه یی و میان منطقه یی و همچنان نقش رکا در شریک ساختن مزایای این مرکزیت در حمایت از توسعه و ثبات پایدار در افغانستان و سراسر منطقه تاکید شده است و از تلاش های دولت افغانستان در زمینه بازسازی و صلح تقدیر گردیده است.
در اعلامیه پایانی رکا اشتراک کنندگان بر تعهدات مشترک صورت گرفته در کنفرانس بین المللی بروکسل پیرامون افغانستان در راستای تعمیق و تقویت همکاری ها غرض رسیدن افغانستان به خودکفایی در جریان دهه تحول 2015-2024 و پروسه استانبول-قلب آسیا و افزایش همکاری های سیاسی، امنیتی و اقتصادی منطقه ای از طریق پیشبرد گفتگوهای سیاسی و اعتماد سازی در بهبود صلح، ثبات و رفاه در افغانستان و سراسر منطقه قلب آسیا تاکید کرده اند.
برنامه های جانبی کنفرانس رکا در عشق آباد
الف- برنامه توانمندی زنان تجارت پیشه
یکی از برنامه هایی که در کنار کنفرانس رکا مورد توجه قرار گرفته بود، توانمندی زنان تجارت پیشه با حضور زنان تجارت پیشه افغان و ترکمنستان بود.
مهمان ویژه این برنامه رولا غنی بانوی اول افغانستان بود که طی سخنانی از فرصت های پیش آمده برای زنان در افغانستان یاد کرد و اولویت های حکومت افغانستان در مورد ارتقای جایگاه زنان را برشمرد. بانوی اول هم چنین از رشد حضور زنان در سکتور خصوصی و عرصه تجارت به عنوان یک دستاورد کلان یاد کرد که باید برای تقویه آن تلاش مضاعف صورت گیرد.
زنان تجارت پیشه افغانستان و ترکمنستان در روز اول کنفرانس در مکان اختصاصی با همدیگر گفتگو کردند و در مورد فرصت ها و چالش های تجارت زنان و راهکارهای تقویت این حضور سخن گفتند. هم چنین علاوه بر آن از توانمندی و ظرفیت های شرکت های تجاری مربوط به خود به همدیگر معلومات دادند و در باره نحوه همکاری ها و تجارت زنان گفتگو کردند.
ب- نشست تاجران افغان و ترکمن
علاوه بر نشست ویژه زنان تجارت پیشه، تاجران دو کشور در سکتور خصوصی با همدیگر نشست مشترک داشتند و وزیر تجارت افغانستان مهمان ویژه این بخش بود. در این نشست وزیران تجارت افغانستان و ترکمنستان و هم چنین یک یک نفر از سکتور خصوصی دو کشور در باره فرصت های تجاری میان دو کشور سخن گفتند.
در این نشست که با حضور بیش از صد نفر از تاجران دو کشور صورت، تاجران به صورت مستقیم با همدیگر گفتگو کردند و در باره قراردادهای تجاری و کالاهای دست داشته شان معلومات شان را با همدیگر شریک ساختند.
هم چنین در حاشیه این نشست چندین قرارداد تجاری میان سکتور خصوصی افغانستان و ترکمنستان صورت گرفت.
ج- نمایشگاه مشترک کالاهای افغانستان و ترکمن
در حاشیه کنفرانس رکا هم چنین در یک مکان جداگانه نمایشگاه مشترک از کالاها و محصولات تجاری دو کشور برگزار شده بود که با حضور مقامات عالی رتبه دو کشور و طی مراسم باشکوهی افتتاح شد و در دو روز کنفرانس مورد بازدید شهروندان دو کشور و هم چنین مهمانان خارجی کنفرانس رکا قرار گرفت.
در این نمایشگاه از افغانستان بیشتر صنایع دستی، محصولات سنگ های قیمتی، فرش، میوه خشک و دیگر محصولات کشاوری در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته بود.
هم چنین از سوی بازرگانان کشور ترکمنستان نیز بیشتر محصولات غذایی، بهداشتی، لباس، فرش و صنایع دستی ارایه شده بود.
د- نشست معینان وزرای خارجه کشورهای عضور رکا
در روز اول کنفرانس هم چنین نشستی با حضور مقامات کشورها در سطح معینان وزرای خارجه و نمایندگان ارشد سازمان های بین المللی علاقمند حضور در افغانستان برگزار شده بود که در این نشست بیشتر مسایل تخنیکی همکاری های اقتصادی کشورهای عضو رکا برای افغانستان مورد بحث و بررسی قرار گرفت.