مقام‌های وزارت مهاجرین و بازگشت کننده‌گان می‌گویند که از آغاز سال جاری تاکنون، حدود 194 هزار مهاجر و پناهنده‌ی افغانستانی از کشورهای ایران و پاکستان به کشور بازگشته‌اند.  این سخن را سیدحسین عالمی بلخی، وزیر مهاجرین و بازگشت کننده‌گان دیروز سه شنبه، 30 جوزا، در محفل گرامی‌داشت از روز جهانی پناهنده در کابل بیان کرد. براساس معلومات وزارت مهاجرین تنها در سال 2016 میلادی بیشتر از یک ملیون مهاجر از کشورهای ایران و پاکستان به کشور بر گشته‌اند و خروج بیشتر از صدهزار دیگر به اجبار صورت گرفته است.
وزیر امور مهاجرین گفت: «در سال جاری در نتیجه فعالیت‌های مشترک با کشورهای اروپایی حدود 10 هزار بازگشت کننده‌ی داوطلب داریم و و 580 نفر دیگر به صورت اجباری به کشور برگشته‌اند».
آقای بلخی گفت، باآنکه حدود 7 ملیون پناهنده و مهاجر در سال‌های پسین به کشور باز گشته‌اند؛ اما هنوز هم بیش از 5.6 ملیون نفر به گونه‌ی پناهنده یا مهاجر در بیرون از کشور به سر می‌برند « در پاکستان بیشتر از 1.3 ملیون پناهنده‌گان ثبت شده کارت‌های آنان تا آخر دسمبر 2017 تمدید شده است. حدود 600 هزار مهاجرین فاقد مدرک که برای ثبت آنان توافق شده و قرار است از پانزدهم جولای ثبت آنان عملا آغاز گردد - در ایران بیشتر از 600 هزار پناهنده‌گان ثبت شده کارت‌های شان تمدید نشده و بی‌سرنوشت می باشند. حدود یک ملیون مهاجر فاقد مدرک تاکنون در ایران وجود دارد. و حدود 30 هزار دارای اقامت طولانی مدت استند».
به گفته‌ی وزیر مهاجرین و بازگشت کننده‌گان، در حال حاضر در کشورهای اروپایی 247 هزار نفر سند پناهنده‌گی، اقامت دایمی و حتا تابعیت آن کشورها را دریافت نموده اند و احتمال بازگشت این شمار مهاجرین به افغانستان بسیار کم است. وی همچنان گفت: «علاوه بر این موضوع حدود 582 هزار نفر تقاضای پناهنده‌گی داده اند که براساس پیش‌بینی مقام‌های اروپایی تقاضای حدود 45 فیصد آنان پذیرفته نخواهد شد».
در افغانستان، تداوم جنگ و افزایش ناامنی‌ها در بسیاری از ولایت‌ها، علت اصلی مهاجرت‌ و فرار جوانان از کشور گفته شده است؛ اما اینکه در کنار تبعات منفی خروج نیروهای جوان از کشور، از یک سو مهاجرت به اقتصاد کشور نیز کمک کرده است.
وزیر مهاجرین گفت: «سال گذشته نرخ بیکاری 39 فیصد اعلام شد؛ در عین حال هنوز هم از نظر اقتصادی ما شاهد رشد مناسب هستیم. براساس یک برآورد در سال گذشته بیش از 7 ملیارد دالر از این بابت / از طریق مهاجرین وارد اقتصاد افغانستان شده است. باآنکه اکثری از مهاجرین افغانستانی که در کشورهای بیرونی به سر می برند افراد نخبه و باسواد هستند و در عرصه‌های توسعه و انکشاف کشورها مفید می‌باشند؛ اما زمینه‌های کار با سود بهتر برای آن‌ها مهیا نیست».
آقای بلخی از کشورهای مهاجرپذیر خواست که با مهاجران رفتار مساویانه و بدون تبعیض داشته باشند و در رسیده‌گی به پرونده‌های پناهجویی آن‌ها واقع‌بینانه برخورد کنند «چنان‌چه افغانستان یک کشور مبدأ ناامن است».
بر بنیاد گفته‌های بلخی، وزارت مهاجرین در دو نیم سال اخیر تلاش کرده تا زمینه را برای بازگشت کننده‌ها و بی‌جا شده‌های داخلی در کشور فراهم کند و در سلسله‌ی این تلاش‌ها سال گذشته بیش از 12 پروژه‌ی انکشافی در شهرک‌های مهاجرین در سراسر کشور تطبیق شده است.
در حال حاضر حدود 152 هزار 829 بی‌جاشده‌ی داخلی وجود دارد و مسوولان وزارت مهاجرین می‌گویند که اگر برای حل مشکلات آن‌ها توجه جدی صورت نگیرد، آنان نیز کشور را ترک خواهند کرد؛ از این میان وزارت مهاجرین تنها توانسته در بازگشت حدود 80 هزار بی‌جا شده‌ی داخلی به مناطق اصلی شان آنان را کمک کند.
در همین حال عبدالله عبدالله رییس اجرائیه حکومت افغانستان در این مراسم گفت، در حالیکه مشکلات مهاجرین و عودت کننده‌ها در سال‌های اخیر زیاد شده و اشکال پیچیده‌یی به خود گرفته؛ اما ظرفیت‌ها در وزارت مهاجرین افغانستان بیشتر شده است و تا حدودی به مشکلات آنان رسیده‌گی شده است.
آقای عبدالله گفت، هرچند شرایط کنونی کشور نباید نادیده گرفته شود؛ اما باآن هم حکومت خود را مسوول می‌داند تا زمینه‌ی بازگشت آبرومندانه‌ی مهاجرین را به گونه‌ی داوطلبانه به کشور، مساعد سازد.
وی گفت که حکومت به‌سوی مهاجرین به چشم فرصت می‌بیند و هم‌زمان با بازگشت آنان به کشور، یک سرمایه بزرگ بشری وارد افغانستان خواهد شد که در زمینه‌های مختلف می‌تواند دولت افغانستان را کمک کند.
از سویی هم محمدعلم ایزدیار، معاون نخست مشرانوجرگه گفت: «آتش جنگ در افغانستان شعله‌ور است و یگانه دلیل مهاجرت افغان‌ها همین جنگ است. فساد سیاسی و مدیریت ضعیف کشور هم یکی از دلایل دیگرش».
آقای ایزدیار هشدار داده گفت که اگر مشکلات داخلی کشور حل نگردد و حکومت به نیازهای شهروندان کشور پاسخ مثبت ندهد، بحران پناهنده‌گی، مهاجرت و همچنان فرار نیروهای جوان از کشور بیشتر خواهد شد.
با این همه، اتحادیه اروپا نیز بر ادامه‌ی کمک و همکاری‌هایش برای حل مشکلات پناه‌جویان  افغانستانی تأکید دارد و برای حل مشکلات پناهنده‌گان و مهاجرین به بیرون از کشور و بی‌جاشده‌گان داخلی، بیش از 100 میلیون دالر آمریکایی کمک خواهد کرد.
بر بنیاد آمار وزارت مهاجرین، اکنون حدود 5.6 ملیون شهروند افغانستان به کشورهای مختلف اروپایی و ایران و پاکستان پناهنده هستند.
گفتنی است که 20 جون برابر با 30 جوزا، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 2000 میلادی به عنوان روز جهانی پناهنده‌گان نام‌گذاری شده و همه‌ساله کشورهای متأثر از مهاجرت از آن تجلیل می‌کنند.

الیاس طاهری