ادامه جنگ و ناامنی در برخی ولایات به ویژه جنوب افغانستان، مسدود شدن مکاتب را به دنبال داشته است. تنها در ولایت جنوبی ارزگان در پی شدت گرفتن درگیری‌ها در چهل روز گذشته، بیش از هفتاد مکتب بسته شده است.
جنگ و ناامنی در کنار تمام پیامدهای منفی‌اش، نظام آموزش و پرورش افغانستان را نیز با چالش رو به رو ساخته است.
با ادامه جنگ و ناامنی در برخی ولایات به ویژه در جنوب افغانستان، مسدود شدن مکاتب نیز روندی دنباله دار شده است.
وزارت معارف افغانستان نیز اعلام کرده بود که در سال جاری، شمار مکاتب مسدود شده نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.
مقامات محلی در ولایت ارزگان می‌گویند که در پی شدت یافتن درگیری‌های اخیر در چهل روز گذشته، تنها در این ولایت بیش از هفتاد مکتب بسته شده است.
ولایت ارزگان یکی از نمونه های برجسته این روند است. ساکنان محل حتی ادعا دارند که در چهل روز گذشته تا بیش از ۲۵۰ مکتب در این ولایت به روی شاگردان بسته شده است.
دوست محمد نایاب، سخنگوی والی ارزگان به بی‌بی‌سی گفت که در مجموع پنجاه درصد مکاتب این ولایت به دلیل ادامه جنگ به روی شاگردان مسدود است.
به گفته وی، به دنبال افزایش ناامنی‌ها در شهر ترینکوت و بعضی ولسوالی‌ها به تازگی برای مصونیت شاگردان، شماری از مکاتب موقتا بسته شده اند.
اما او می‌گوید مکاتبی در ولسوالی‌های خاص ارزگان، گیزاب، شهید حساس و دهراود هستند که از سالهای گذشته تاکنون بسته باقی مانده اند.
در ولایت ارزگان در مجموع ۳۱۸ مکتب وجود دارد که اکثر آن در ولسوالی ها موقعیت دارند.
بسته بودن مکاتب در ولایت ارزگان، کار را به جایی کشانده که از نگاه پیشرفت آموزش، نمی‌توان این ولایت را با یک ولسوالی امن مقایسه کرد.
در سال گذشته تنها در ولسوالی جاغوری ولایت غزنی بیش از ۲۴۰۰ نفر از صنف دوازدهم فارغ شدند، در حالی که تعداد فارغان صنف دوازده در سراسر ارزگان حدود ۳۰۰ نفر بود.
در برخی ولایات دیگر اما مشکل ناامنی را نبود امکانات و کمبود معلم حادتر ساخته است و سبب محروم ماندن دانش آموزان زیادی به خصوص دختران از آموزش شده است.
ولایت فراه هم در هفته‌های اخیر شاهد درگیری‌های شدید بود. آصف ننگ، والی فراه می‌پذیرد که فضای برای انکشاف آموزش در این ولایت مناسب نیست و دختران، بیشتر قربانی این وضعیت شده اند.
او می‌گوید: "معارف را با سپاه و لشکر حفاظت کرده نمی‌توانیم. این واقعیت است که فضا برای انکشاف آموزش مناسب نیست. تا مردم در پیشرفت آموزشی نقش نداشته باشند، به باور من انکشاف معارف با سلاح ناممکن است. مثلا ولسوالی خاک سفید مکتب دخترانه ندارد، نه به دلیل این که آنجا دشمن وجود دارد، بلکه به این دلیل که ما معلم زن نداریم. در ولسوالی بکواه و گلستان معلم زن نداریم و این یک مشکل تخنیکی و کمبود نیروی بشری است."
وزارت معارف افغانستان اما می‌گوید که تلاش می‌کند از هر راه ممکن، مشکل مکاتب بسته در سراسر افغانستان را حل کند.
به باور کارشناسان، بسته ماندن مکاتب در دراز مدت پیامدهای ناگواری برای نسل ها در قبال خواهد داشت.
بشیر دودیال، جامعه شناس و استاد دانشگاه کابل می‌گوید که جبران فرصت‌های از دست رفته دشوار است.
او تاکید می‌کند که آموزش و پرورش امروز، سرمایه گذاری برای فردا است.
به گفته وی، در مناطقی که شدیدا جنگ جریان داشت و یا اثرات جنگ وجود داشت، مکاتب تخریب و به صدها مکتب بسته شد.
او می‌گوید: "ما می‌توانیم تخریبات فیزیکی کشور را به آسانی جبران کنیم اما فرصت‌هایی را که در بخش آموزش و پرورش از دست دادیم، به هیچ صورت جبران کرده نمی توانیم. متاسفانه ما با یک فاجعه ای روبرو هستیم که در مقایسه به امروز، در آینده مشکلات بزرگتری را برای ما فراهم خواهد کرد."
فراه و ارزگان تنها ولایات آسیب دیده از این روند نیستند، در هفته‌های گذشته ولایت کندز در شمال‌شرق و پکتیا در جنوب‌شرق نیز موقتا شاهد بسته شدن ده‌ها مکتب بودند.
به گفته کارشناسان، ادامه جنگ و خشونت، در دراز مدت، ولایات ناامن را فاقد کادرهای مسلکی خواهد ساخت و جوانانی که بی سواد به بار می‌آیند به سهولت جذب گروه‌های شورشی خواهند شد.
بر اساس آمار وزارت معارف افغانستان، اکنون در این کشور حدود ۸ و نیم میلیون دانش آموز، ۱۷۰ هزار آموزگار و حدود ۱۶ هزار مکتب وجود دارد. بر اساس این آمارها ۵۰ درصد مکتب‌‌ها هنوز ساختمان ندارند و شاگردان آنها در زیر خیمه مشغول آموزش هستند.
همچنین صندوق وجهی حمایت از کودکان سازمان ملل متحد یا یونیسف اعلام کرده که ۴۰ درصد از کودکان افغانستان به دلیل جنگ و ناامنی نمی‌توانند به مکتب بروند. (بی بی سی)