حکومت افغانستان، اختیار برگرداندن اجباری مهاجرین و وادارکردن کشورهای میزبان را به بیرون راندن مهاجرین ندارد؛ اما با ایجاد زمینه های شغلی و تامین امنیت، می تواند مانع مهاجرت های تازه شود.
این مطلب را برخى سخنرانان دیروز، در «دومین سیمینار علمی و تخصصی مهاجرت، فرصت ها و چالش ها» که از سوی وزارت امور مهاجرین و عودت کنندگان به اشتراک اراکین بلندپایۀ حکومتی، نمایندگان نهادهای بین المللی، کارشناسان و آگاهان امور مهاجرت در کابل تدویر یافته بود، ابراز نمودند.
محمد محقق معاون دوم رياست اجرايی حکومت گفت: «دولت فعلی، نه اختیار مهاجرت های امروز و قبلی را داشته و نه تضمین می تواند که در آینده هیچ مهاجرتی صورت نخواهد گرفت و نه هم اختیار این را دارد که کشورها را وادار کند که این مهاجرين را برگردانند، و نه اختیار این را دارد که مهاجرین را اجبار کنند و بر آن ها تحمیل کنند که به کشور بر گردند.»
اما به گفته وی، افغانستان اختیار دارد که از مهاجرت استفادۀ مثبت نموده، چالش ها را به فرصت ها تبدیل کند.
او گفت: «ما باید کوشش کنیم که با بهتر ساختن زمینۀ زندگی، تامین ثبات و امنیت، ایجاد کار، همدلی، همنوایی و وحدت ملی در افغانستان مردم را تشویق کنیم که به مهاجرت های تازه دست نزنند.»
موصوف افزود که حکومت در بین مردم باید امید و کار بیافریند، امنیت را تامین کند و وحدت ملی را به میان آورد تا کسی از کشورش دل سرد نشود و به مهاجرت اقدام نکند.
به گفته او، هرگاه امنیت در کشور تامین گردد و زمینۀ کار در کشور فراهم شود، مردم کم کم به برگشت اختیاری و آبرومندانه تشویق مى شوند.
محقق گفت: «کوشش کنیم زمینۀ زندگی را برای مهاجرینى که به طور اجبار به آنجا رفته اند، به کمک موسسات بین المللی و کشورهای بشردوست جهان بهتر بسازیم.»
وی تصریح نمود که در جریان چهار دهه اخیر، گاهی مهاجرت به بیرون و گاه برگشت به داخل کشور اوج داشته و این موارد، از جمله مسایل و قضایایی است که در اختیار حکومت ها نیست.
موصوف، ضمن اشاره به مهاجرت بیش از ٧ میلیون افغان در کشورهای همسایه و سایر دول جهان افزود که این مهاجرین، از هوس دست به مهاجرت نزده اند، بلکه از روزگار بد، از حوادث تلخ، از قتل عام ها، از کشتارها و از بمب ها به آن کشورها پناه برده اند.
وی افزود که انسان دوستی و بشردوستی ایجاب می کند، کشورهای جهان که خود را مدعی انسان دوستی، دموکراسی، حقوق بشر، حقوق زنان و اطفال مىي دانند، کوشش کنند که مطابق کنوانسیون های بین المللی، مهاجرین افغان را پذیرایی کنند.
معاون دوم ریاست اجرایی حکومت گفت: «وظیفۀ ما این است که از حقوق مهاجرین دفاع کنیم، ما و وزارت امور مهاجرین سعی کنیم که در کشورهای میزبان، زمینۀ زندگی آبرومندانه، تعلیم و تحصیل فراهم شود؛ تا مهاجرین رنج نبرند، پشت سیم های خاردار نمانند و در اردوگاه ها به حقوق شان، به حیثیت شان، به مال و جان شان تعرض صورت نگیرد.»
به گفته موصوف، در حال حاضر در بسیاری از ولایات کشور، تهدیدات بلند و متوسط امنیتی وجود دارد و زمینه اشتغال، آنچنان فراهم نشده است.
وی گفت: «اگر ما می خواهیم که مهاجرین را برگردانیم، ایجاب می کند که جهانیان در پی اشتغالزایی، تامین امنیت و سرمایه گذاری در افغانستان توجه بیشتر داشته باشند و آن گاه به فکر برگشت مهاجرین از کشورهایی شان باشند.»
موصوف افزود که مسافرت های امروز، اجباری و اضطراری است که به یک پدیدۀ تلخ تبدیل شده و بسیاری از ملل جهان را آزار می دهد و به عنوان یک درد بی پایان، در بین آن کشورها ریشه کرده است.
انجنیر محمد خان معاون اول ریاست اجرایی حکومت، دیگر سخنران این سیمینار گفت که ناامنی، بيعدالتی، بی انصافی و ظلم و ستم های فردی در افغانستان سبب شده که رقم درشتی از مردم، دست به مهاجرت بزنند و فقط یک درصد بسیار کم، از شوق دست به مهاجرت می زنند.
به گفته او، وظیفۀ دولت ها و جامعۀ جهانی است تا در تامین امنیت و ایجاد زمینه های کاری، تلاش نمایند تا مردم دست به مهاجرت نزنند.
موصوف افزود که اکثر مردم در افغانستان، بنابر ظلم و ستم برخی افراد جابر، مجبور به ترک خانه و کاشانۀ شان می شوند و دست به مهاجرت می زنند.
وی گفت: «شمار زیاد افرادی که از مهاجرت برگشته اند، از ظلم برخی افراد در جاهای آبایی و مناطقی که در آن درس و تعلیم خوانده اند، رفته نمی توانند و همچنان زمینۀ کار برای شان مساعد نیست.»
محمد خان خاطرنشان کرد که زمانی می توان به مهاجرت پایان داد که با ايجاد زمينه هاى شغلى و تامين امنيت، از رفتن مهاجرین نو جلوگیری به میان آید.
اما سید حسین عالمی بلخی وزیر امور مهاجرین و عودت کنندگان در این سیمینار دو روزه گفت: «وظیفۀ ما است تا این چالش ها را به فرصت ها تبدیل نماییم و دولت با برقرار نمودن ارتباط مستقیم با مهاجرین و اندوخته هایی را که در کشورهای میزبان کسب کرده اند، دوباره برگردند و باعث پیشرفت و ترقی کشور گردند.»
بلخی خاطرنشان کرد که توجه به بخش مهاجرت، در صدر برنامه های حکومت وحدت ملی قرار دارد و دولت افغانستان، تلاش می ورزد تا تمامی مهاجرین خارج از کشور را به خاطر آبادانی و پیشرفت به کشور برگرداند.
موصوف، با رضایتبخش دانستن از برگشت حدود ٦٠٠ هزار مهاجر افغان از کشورهای پاکستان و ایران در سال روان، افزود که باید  قبل از فرارسیدن زمستان، باید وضعیت معیشتی عودت کنندگان و حدود یک میلیون بیجاشدۀ داخلی توجه صورت گیرد و در این راستا کارهای آغاز شده است.